Theresa May istifa getiren Brexit anlaşmasını savundu

LONDRA

İngiltere Başbakanı Theresa May, hükümetinin AB ile vardığı Brexit anlaşmasıyla ilgili parlamentonun alt kanadı Avam Kamarasında konuştu.

Brexit Bakanı Dominic Raab, Kuzey İrlanda'dan Sorumlu Devlet Bakanı Shailesh Vara ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Esther McVey'in anlaşmayı gerekçe göstererek istifa etmesini değerlendiren May, şöyle konuştu:

"Brexit süreci hepimiz için zor tercihlerle dolu. Bütün bu tercihlerle uyuşmuyoruz ancak görüşlerine saygı duyuyorum ve bugün kadar yaptıkları için kendilerine teşekkür ediyorum."

Brexit anlaşmasının İngiltere'ye kendi sınırlarının, yasalarının ve parasının kontrolünü yeniden eline alma olanağı vereceğini belirten May, anlaşmayla ülkede istihdamın ve güvenliğin de korunacağını kaydetti.

May, "Bu, 29 Mart 2019'da AB’den sorunsuz ve sistemli bir şekilde ayrılmamıza imkan sağlayan ve ulusal çıkarlarımıza uygun bir ilişki için çerçeve çizen bir taslak anlaşmadır." şeklinde konuştu.

Anlaşmayla İngiltere'nin AB ülkelerinde yaşayan 3 milyondan fazla vatandaşının haklarının güvence altına alındığını belirten May, AB bütçesine taahhütlerden kaynaklanan "ayrılık faturasının" da tahmin edilenin altında bir meblağa indirildiğini söyledi.

Anlaşmada yer alan tedbir maddesiyle ilgili olarak da May, amaçlarının bu maddenin yürürlüğe girmesine gerek kalmadan AB ile kapsamlı bir ticaret anlaşması imzalamak olduğunu ifade etti.

May, tedbir maddesinin Kuzey İrlanda ile İngiltere arasında gümrük duvarı sokmamanın tek yolu olduğunu kaydetti.

"Kuzey İrlanda'daki şirketlerin İngiltere'nin iç pazarına tam ve sürekli erişimini güvenceye aldık." ifadesini kullanan May, İngiltere'nin bütünü ile AB arasında oluşturulacak serbest ticaret bölgesinin gümrüksüz ve kotasız ticarete imkan vereceğini söyledi.

May’in değerlendirmelerine yanıt veren ana muhalefetteki İşçi Partisinin lideri Jeremy Corbyn, hükümetin Brexit konusunda bir "kaos" içinde olduğunu söyledi. Brexit Bakanı Dominic Raab'ın istifa ettiğine dikkat çeken Corbyn, May'in konuyla ilgili kendi bakanının bile desteğini alamadığını kaydetti.

İskoç Ulusal Partisinin Avam Kamarası lideri Ian Blackford da Brexit anlaşması metninde İskoçya'nın bir kez bile anılmadığına işaret ederek "Bu anlaşma ölü doğmuştur." ifadesini kullandı. Blackford, hükümeti anlaşmayı parlamentoya onaylatmak yerine 50. maddenin öngördüğü sürenin uzatılması için AB'ye başvurmaya çağırdı.

May, kendi partisi içinde de eleştirilere maruz kaldı. Muhafazakar Partili Milletvekili Mark Francois kendisi ve 84 milletvekilinin Brexit anlaşmasına parlamentoda ret oyu vereceğini belirterek "Bu anlaşma parlamentodan matematiksel olarak geçemez. Başbakan karşı karşıya olduğu siyasi gerçekliği kabul etmeli." ifadelerini kullandı.

May, bazı Muhafazakar Partili milletvekillerinin Brexit için yeni referandum yapılması çağrılarına da olumsuz yanıt verdi.

May, dün başkanlık ettiği 5 saatten uzun süren kabine toplantısının ardından AB ile varılan Brexit anlaşmasına bakanların ortak desteğini aldığını açıklamıştı. Ancak İngiliz hükümetinden 4 bakan bu sabah istifalarını verdi.

Brexit Bakanı Raab ile Çalışma Bakanı Esther McVey'in yanı sıra Kuzey İrlanda'dan Sorumlu Devlet Bakanı Shailesh Vara ile Brexit Bakanlığında Devlet Bakanı Suella Braverman da istifalarını verdi.

Kabineden gün içinde başka istifaların gelmesi bekleniyor. Temmuz ayında Brexit Bakanı David Davis ve Dışişleri Bakanı Boris Johnson, geçen cuma günü de Ulaştırmadan Sorumlu Devlet Bakanı Jo Jonson, Brexit gerekçesiyle istifa etmişti.

Öte yandan, Muhafazakar Parti içinde May'e güvensizlik oylaması için hazırlık yapan milletvekilleri olduğu belirtiliyor. Bugün istifa eden Brexit Bakanı Raab'ın, eski Brexit Bakanı David Davis'in ve eski Dışişleri Bakanı Boris Johnson'ın da aralarında olduğu bazı isimlerin May'e karşı lider adayı olarak öne çıkabileceği ifade ediliyor.

Brexit anlaşmasının 585 sayfalık metninde en kritik kısmı İrlanda Cumhuriyet ile Kuzey İrlanda arasındaki sınır sorunu oluşturuyor.

Metinde Birleşik Krallık'ı oluşturan unsurlardan İskoçya ve Galler'in adı geçmezken, İngiltere üç kez, Kuzey İrlanda ise 100 kez anılıyor.


Anlaşma metnine göre, İngiltere'nin AB'den resmen ayrılmış olacağı 29 Mart 2019'dan itibaren İngiltere'nin AB üyeliğine özgü avantaj ve yükümlülüklerini muhafaza edeceği yaklaşık 2 yıllık geçiş süreci başlayacak.


Tarafların gelecekteki ticari ilişkilerini müzakere edeceği geçiş süreci 2020'nin Aralık ayı sonunda bitecek ancak taraflar aynı yılın temmuz ayında üzerinde anlaşmaları durumda bu süreyi uzatabilecek.

Uzatma olsa da olmasa da geçiş sürecinin sonunda tarafların gelecekteki ticari ilişkilerine dair bir anlaşmaya varılamamış olması durumda "tedbir maddesi" yürürlüğe girecek.


Tedbir maddesine göre, İngiltere'nin bütünü ile AB arasında ortak Gümrük Birliği bölgesi oluşturulacak. Bu sayede İngiltere'ye bağlı Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasında fiziki sınır ve gümrük duvarı oluşmasının önüne geçilecek.

Gümrük Birliğiyle adil rekabetin sağlanması için İngiltere AB kurallarına ve standartlarına uymak zorunda kalacak.

Kuzey İrlanda'da başta tarım ve çevre alanlarında ilave AB kuralları geçerli olacak. AB, bölgede bu kuralların hayata geçirilmesini denetlemek amacıyla temsilcilik bulunduracak.

Anlaşmaya göre İngiltere ile Kuzey İrlanda arasında mal dolaşımında AB standartlarına uygunluk denetimleri de yapılacak.

Tedbir maddesi, İngiltere ile AB arasında kapsamlı ve Kuzey İrlanda sorununa kalıcı çözüm içerecek bir ticaret anlaşması sağlanana kadar yürürlükte kalacak. Tarafların tek yanlı olarak çekilemeyeceği tedbir maddesi ancak ortak bir komisyonun kararıyla yürürlükten kalkabilecek.

Gümrük Birliği, İngiltere'deki Brexit taraftarlarının üçüncü ülkelerle serbest ticaret anlaşması vaatlerini gerçekleştirememeleri anlamına geliyor. Ayrıca bu maddeyle İngiltere'nin AB'den "anlaşmasız ayrılık" seçeneği de ortadan kalkmış oluyor.


Tedbir maddesinin yürürlükte kaldığı süreçte anlaşmazlıkların Avrupa Adalet Divanında çözülmesi öngörülüyor.

İngiltere tarafında kabinenin onayını alan Brexit anlaşmasının İngiliz parlamentosunun onayını da alması gerekiyor.

AB ile İngiltere arasında Haziran 2017'de başlayan müzakerelerde taraflar, geçen yılın sonunda İngiltere'nin AB bütçesine taahhütlerinden kaynaklanan yüklü bir "ayrılık ücreti"nin ödenmesi ile vatandaş haklarının da aralarında yer aldığı bir dizi konuda ön anlaşmaya varmıştı.

Taraflar, AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ile İngiltere'ye bağlı Kuzey İrlanda arasında fiziki sınır getirmeyecek bir çözüm üzerinde ise kesin anlaşmaya varamamıştı.


İngiltere 23 Haziran 2016'da yapılan referandumla AB'den ayrılma kararı almıştı.

Muhabir: Tayfun Salcı

Kaynak: AA