İSTANBUL (AA) - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) Toplantı Özeti'nde, "Mayıs ayında enflasyon beklentilerindeki iyileşme sürmüş, beklentiler tüm vadelerde düşüş kaydetmiştir." ifadesi kullanıldı.
PPK 21 Mayıs'ta gerçekleştirdiği toplantıya ilişkin yayımlanan özette, nisan ayında tüketici fiyatlarının yüzde 0,85 arttığı, yıllık enflasyon 0,92 puan azalarak yüzde 10,94'e gerilediği hatırlatıldı.
Enerji grubunun tüketici enflasyonundaki yavaşlamayı sürükleyen temel unsur olduğu ve gıda grubunun daha olumlu bir görünümü sınırladığı vurgulanan özette, "Enerji fiyatları uluslararası petrol fiyatlarını takiben gerilemeye devam ederken, gıda fiyatları mevsimsel eğilimlerin üzerinde bir artış kaydetmiştir. Hizmet enflasyonundaki gerileme alt kalemler geneline yayılırken, temel mal grubu yıllık enflasyonu döviz kuru gelişmelerine rağmen yavaşlamıştır. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu ve eğilimi düşüş sergilemiştir." ifadeleri kullanıldı.
Özette, gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonunun nisan ayında 1,23 puan artarak yüzde 11,28'e ulaştığı belirtildi.
İşlenmemiş gıda fiyatlarında genele yayılan artışlar gözlendiği, kırmızı et ve dış ticarete bağımlılığı yüksek olan bakliyatların öne çıktığı bildirilen özette, şunlar kaydedildi:
"İşlenmiş gıda fiyatlarında gözlenen yükseliş eğilimi nisan ayında da devam etmiştir. Ekmek ve tahıllar grubu enflasyonu yüksek seyrini korurken, katı ve sıvı yağlar ile alkolsüz içecekler kalemleri işlenmiş gıda enflasyonunu yukarı çeken diğer gruplar olmuştur. Gıda enflasyonundaki görünümde salgına bağlı etkiler ve dönemsel talep artışının yanı sıra vergi ayarlamaları ve döviz kuru gelişmeleri gibi bir dizi unsurun etkili olduğu değerlendirilmektedir. Öncü göstergeler gıda yıllık enflasyonundaki yükselişin, işlenmemiş gıda fiyatları kaynaklı olarak, mayıs ayında da süreceğine işaret etmektedir."
"Enerji yıllık enflasyonu mayıs ayında bir miktar artabilir"Özette, enerji fiyatlarının nisan ayında yüzde 4,99 düştüğünü, grup yıllık enflasyonunun 6,51 puan azalarak yüzde 3,30'a gerilediği belirtildi.
Türk lirasındaki değer kaybına karşın, uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüş bu gelişmede belirleyici olmaya devam ettiği vurgulana özette, "Öncü göstergeler, enerji yıllık enflasyonunun mayıs ayında bir miktar artacağı yönünde sinyal vermektedir. Diğer taraftan, asgari maktu özel tüketim vergisinin yükseltilmesi nedeniyle sigara fiyatlarının mayıs ayında sınırlı bir oranda artacağı, ancak bu grupta yıllık enflasyonun baz etkisiyle düşüşünü sürdüreceği öngörülmektedir." ifadelerine yer verildi.
Özette, temel mal grubu yıllık enflasyonunun nisan ayında 0,30 puan düşerek yüzde 7,88 olduğu hatırlatıldı.
Bu dönemde yıllık enflasyonun dayanıklı mallarda nispeten yatay seyrederken, diğer alt gruplarda gerilediği belirtilen özette, şu değerlendirmeler yapıldı:
"Dayanıklı mal grubunda, Türk lirasındaki değer kaybını takiben otomobil ve mobilyada güçlü aylık fiyat artışları dikkat çekerken, giyim ve ayakkabı grubunda mevsimsel fiyat artışı geçmiş yıllara kıyasla oldukça sınırlı gerçekleşmiştir. Hizmet fiyatları nisan ayında yüzde 0,22 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,66 puan düşerek yüzde 11,76 olmuştur. Bu dönemde hizmet fiyatları üzerinde salgın hastalığın etkileri önemli ölçüde hissedilmiştir. Yıllık enflasyon tüm alt kalemlerde gerilerken, en belirgin düşüş faaliyetleri kesintiye uğrayan lokanta-otel ve ulaştırma hizmetlerinde gözlenmiştir. Nisan ayında haberleşme hizmetleri fiyatları azalırken, kira artışlarındaki yavaşlama devam etmiştir. Diğer yandan, bakım-onarım hizmetleri fiyatları döviz kuru gelişmeleri sonucunda yüksek bir oranda artmıştır. Mayıs ayında enflasyon beklentilerindeki iyileşme sürmüş, beklentiler tüm vadelerde düşüş kaydetmiştir."
"Cari işlemler dengesinin yıl genelinde ılımlı bir seyir izleyeceği öngörülmekte"Toplantı özetinde ocak ve şubat aylarında finansal koşullardaki iyileşmenin de katkısıyla güçlü bir eğilim sergileyen iktisadi faaliyetin, koronavirüs salgınının dış ticaret, turizm ve iç talep üzerindeki etkilerine bağlı olarak mart ayı ortalarından itibaren zayıflamaya başladığı belirtildi.
Sanayi üretim endeksinin, mart ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış olarak bir önceki aya göre yüzde 7,1 oranında azaldığı, çeyreklik bazda ise yatay seyrettiği hatırlatılan özette, sektörel kırılım incelendiğinde, tekstil, giyim eşyası, bilgisayar-elektronik-optik aletler, taşıt ve diğer ulaşım gibi ihracatçı sektörlerin üretiminde belirgin düşüşlerin gözlendiği, gıda, tütün, kâğıt, kimyasal, temel eczacılık, diğer metalik olmayan mineral ürünler ve ana metal sektörlerinin nispeten olumlu ayrıştığı bildirildi.
Özette, iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın nisan ayında belirginleştiği ve sektörler geneline yayıldığı vurgulandı.
Turizm ve ilişkili sektörlerde faaliyetin durma noktasına geldiği ifade edilen özette, şunlar kaydedildi:
"Perakende ticarette gıda ve market alışverişi dışındaki kalemlerdeki yavaşlama derinleşmiş, imalat sanayiinde dış talepteki sert düşüşün etkisiyle ana ihracatçı sektörlerin sipariş ve kapasite kullanım oranları oldukça düşük seviyelere gerilemiştir. Mayıs ayının ilk yarısına ilişkin yüksek frekanslı göstergeler kısmi normalleşme adımlarıyla birlikte dipten dönüş sinyalleri içermektedir. Bu kapsamda ihracat, ithalat ve kapasite kullanım oranlarında sınırlı artışlar görülmektedir. Küresel büyüme görünümündeki bozulma ve seyahat kısıtlamaları nedeniyle ihracat ve turizm gelirleri azalmıştır. Ana pazarı Avrupa bölgesi olan taşıt, giyim, tekstil, deri, makine-ekipman, elektrikli teçhizat sektörlerinde ihracat imkanları önemli ölçüde daralmıştır. Diğer taraftan, iktisadi faaliyetteki yavaşlamayla ithalat talebi hızla gerilerken, emtia fiyatlarındaki düşük düzeyler de ithalat faturasını sınırlamaktadır. Bu çerçevede, ihracat ve turizm gelirlerinde salgın hastalığa bağlı olarak gözlenen düşüşe karşın, emtia fiyatları ve ithalatın sınırlayıcı etkisiyle cari işlemler dengesinin yıl genelinde ılımlı bir seyir izleyeceği öngörülmektedir."
"Kısa çalışma ödeneği, işsizlik sigorta fonu ve cari transferler kritik rol oynadı"Özette, salgın hastalığa bağlı olumsuz etkilerin geçici olduğu ve yılın ikinci yarısıyla birlikte yurt içi talepte daha güçlü ve daha erken olmak üzere, ekonominin toparlanma eğilimine gireceğinin değerlendirildiği belirtildi.
İktisadi faaliyetteki toparlanma hızının ise normalleşme sürecinin yurt içindeki seyri kadar bu sürecin, başta dış ticaret ortakları olmak üzere, küresel ekonomideki gidişatına da bağlı olacağı vurgulanan özette, şu ifadelere yer verildi:
"Bu görünüm altında, salgın hastalığa bağlı gelişmelerin Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerinin sınırlandırılması açısından finansal piyasaların, kredi kanalının ve firmaların nakit akışının sağlıklı işleyişinin devamı büyük önem arz etmektedir. Bu çerçevede, yakın dönemde uygulamaya konulan parasal ve mali tedbirlerin ekonominin üretim potansiyelini destekleyerek finansal istikrara ve salgın sonrası toparlanmaya katkı yapacağı değerlendirilmektedir. Şubat döneminde işsizlik oranları yatay seyrederken, tarım dışı istihdam sektörler geneline yayılarak gerilemiştir. Bu dönemde istihdam kayıpları büyük ölçüde kayıt dışı çalışanlar kaynaklı olurken, iş gücüne katılım oranındaki düşüş işsizlik oranlarının artmasını engellemiştir. Öncü göstergeler, iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın iş gücü piyasasına yansımalarının nisan ayında belirginleştiğine işaret etmektedir. Kurul, kısa çalışma ödeneği başta olmak üzere işsizlik sigorta fonu ve cari transferler aracılığıyla sağlanan desteklerin, hanehalkı gelir kayıplarının sınırlanması ve istihdamın korunması açısından kritik rol oynadığı değerlendirmesinde bulunmuştur."
"Küresel büyüme görünümündeki zayıflama derinleşti"PPK'nın 21 Mayıs'ta gerçekleştirdiği toplantıya ilişkin yayımlanan özette, koronavirüs salgınına ilişkin gelişmelere bağlı olarak küresel büyüme görünümündeki zayıflamanın derinleştiği vurgulandı.
Salgını sınırlamaya yönelik önlemlerin, tedarik zinciri ve üretimde arz yönlü etkiler yarattığı aktarılan özette, öte yandan belirsizliklerdeki artış, finansal koşullardaki sıkılaşma, hanehalklarının gelir kaybı ve firmaların nakit akışındaki bozulmayla birlikte talepte yol açtığı belirgin zayıflamanın da sürdüğü ifade edildi.
Özette, ilk çeyrek büyüme verilerinin ekonomilerdeki keskin daralmayı teyit ettiği, nisan ayı Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) göstergeleri ve elektrik tüketimi gibi verilerin ise daralmanın ikinci çeyrekte daha da derinleştiğini ortaya koyduğu belirtilerek, "ABD dışındaki gelişmiş ülkelerde salgının istihdam üzerindeki etkisi mart itibarıyla sınırlı kalırken, bu ülkelerde istihdam beklentilerindeki bozulma, ekonomilerdeki yavaşlamanın işsizliği artırıcı etkisinin önümüzdeki dönemde daha derinden hissedilebileceğine işaret etmektedir. Bu çerçevede, küresel büyüme tahminleri aşağı yönlü güncellenmeye devam etmiş, Avrupa ülkeleri başta olmak üzere dış talep görünümü bir önceki aya göre bozulmuştur. Bu gelişmelerin başta ihracat, turizm ve bağlantılı sektörler olmak üzere yurt içi büyüme üzerindeki etkileri yakından izlenmektedir." denildi.
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülke merkez bankalarının genişleyici yönde adımlar atmaya devam ettiği anımsatılan özette, şu değerlendirmelere yer verildi:
"Yakın dönemde, faiz indirimleri yavaşlamakla birlikte devam ederken, gelişmiş ülke merkez bankalarının bilanço büyüklüğündeki artış sürmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde de tahvil alımı gibi programlarla parasal genişleme adımları atılmaktadır. Uygulanan politikaların finansal piyasalar, büyüme ve istihdam üzerindeki etkinliği, ülkeler itibarıyla salgının seyri ile politika alanının büyüklüğüne göre farklılaşabilecektir. Küresel ekonomideki toparlanmaya ilişkin belirsizlikler yüksek seyrederken, ülkelerin attığı normalleşme adımları izlenmektedir. Salgının nispeten kontrol altına alınmaya başladığı bazı ülkelerdeki normalleşme adımlarının iktisadi faaliyete yansımaları takip edilmekle birlikte salgının ve sağlık önlemlerinin tüketim alışkanlıkları ve genel harcama davranışına olası etkilerine yönelik belirsizlikler devam etmektedir. Her açıdan normalleşmenin uzun sürmesi durumunda küresel ve yurt içi büyüme görünümündeki zayıflama daha belirgin olabilecek ve ilave tedbir gereksinimi ortaya çıkabilecektir."
"Kredi piyasasındaki gelişmeler yakından izlenecek"Özette, küresel boyutta birçok sektörde iktisadi faaliyetin durma noktasına gelmesinin ham petrol talebini büyük ölçüde azalttığı dile getirildi.
Küresel ham petrol stoklarının halihazırda oldukça yüksek düzeylerde seyrettiğine işaret edilen özette, "Üretici ülkelerin arz kesintisindeki istikrarı sağlamaya yönelik attığı adımlar neticesinde petrol fiyatları ılımlı bir artış gösterse de küresel iktisadi faaliyete dair belirsizlikler başta olmak üzere aşağı yönlü riskler canlılığını korumaktadır. Sert şekilde daralan küresel talebin yanında, emtia fiyatlarındaki düşüşün de etkisiyle küresel enflasyon oranlarının 2020'de ılımlı bir görünüm sergilemesi beklenmektedir." ifadeleri kullanıldı.
Özette, küresel risk iştahının zayıflamasının finansal piyasalarda oynaklığın belirgin şekilde artmasına neden olduğuna vurgu yapılarak, şunlar kaydedildi:
"Yakın dönemde küresel risk iştahında ve finansal piyasalardaki oynaklıkta iyileşme sinyalleri görülmektedir. Buna karşın gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde hisse senedi ve tahvil piyasalarındaki dalgalanmalar devam etmektedir. Gelişmekte olan ülkelerden yoğun sermaye çıkışları sürmektedir. Salgına ilişkin belirsizliklerin bir miktar azalmasını ve önlemlerin kısmen gevşetilmesini takiben, alınan parasal ve mali tedbirlerin de katkısıyla, küresel gelişmelerin Türkiye'nin risk primi ve kur oynaklığı üzerindeki olumsuz etkileri kısmen hafiflemiştir. Belirsizliklerin yüksek seyrettiği bu süreçte, salgın hastalığın sermaye akımları, finansal koşullar, dış ticaret ve emtia fiyatları kanalıyla oluşturmakta olduğu küresel etkiler yakından takip edilmektedir. Bu kapsamda Merkez Bankası, salgının Türkiye ekonomisine etkilerini izleyerek elindeki araçları fiyat istikrarı ve finansal istikrar amaçları doğrultusunda kullanmaya devam edecektir."
Özette, parasal, finansal ve mali tedbirlerin yanı sıra büyük ölçüde kamu bankalarınca genişletilen kredi arzının, kredi büyümesine ilişkin aşağı yönlü riskleri sınırlayarak reel sektöre kredi akışının kesintisiz devamına katkı sağladığı ifade edildi.
Alınan makroihtiyati tedbirlerin etkisiyle, 2020'nin ilk aylarında hız kesen tüketici kredileri büyümesinin, salgının Türkiye'de de görülmeye başlamasıyla mart ortasından itibaren bir miktar ivme kaybettiği belirtilen özette, buna karşın tüketici kredilerinin artmaya devam ettiğinin altı çizildi.
Özette, ticari kredilerdeki güçlü ivmenin de devam ettiği aktarılarak, "Kamu bankaları öncülüğündeki kefaletli kredi kullandırımları ticari ve bireysel kredi arzını ve kredi faizlerindeki düşüşü destekleyerek salgınının ekonomik birimlerin gelir ve nakit akışı üzerindeki olumsuz yansımalarını azaltmıştır. Bu doğrultuda, kredi piyasasındaki gelişmeler yakından izlenecek ve kredi kanalının sağlıklı işleyişini sağlamak için gerekli tedbirler uygulanmaya devam edilecektir." denildi.
"Enflasyon görünümü yıl sonu tahminiyle uyumlu"Özette, enflasyon beklentileri ve iç talep koşullarındaki gelişmelere bağlı olarak çekirdek enflasyon göstergelerinin eğilimlerinin ılımlı seyrettiği ifade edildi.
Küresel gelişmeler paralelinde Türk lirasında gözlenen değer kaybına karşın, başta ham petrol ve metal fiyatları olmak üzere uluslararası emtia fiyatları enflasyon görünümünü olumlu etkilediği değerlendirmesinde bulunulan özette, "Üretim ve satışlardaki düşüşe bağlı birim maliyet artışları takip edilmekle birlikte toplam talep koşullarının enflasyonu sınırlayıcı etkisinin arttığı tahmin edilmektedir. Gıda fiyatlarındaki dönemsel ve salgına bağlı etkiler nedeniyle tüketici enflasyonunun kısa vadede bir miktar yüksek seyredebileceği, ancak yılın ikinci yarısında talep yönlü dezenflasyonist etkilerin daha belirgin hale geleceği değerlendirilmektedir. Bu çerçevede Kurul, enflasyon görünümünü etkileyen tüm unsurları dikkate alarak, politika faizinde ölçülü bir indirim yapılmasına karar vermiştir. Mevcut para politikası duruşu altında enflasyon görünümünün yıl sonu tahminiyle uyumlu olduğu değerlendirilmektedir." ifadesi kullanıldı.
Özette, kurulun enflasyondaki düşüş sürecinin devamlılığının, ülke risk priminin gerilemesi, uzun vadeli faizlerin aşağı gelmesi ve ekonomideki toparlanmanın güç kazanması açısından büyük önem taşıdığını değerlendirdiği aktarılarak, şu görüşlere yer verildi:
"Enflasyondaki düşüşün hedeflenen patika ile uyumlu şekilde gerçekleşmesi için para politikasındaki temkinli duruşun sürdürülmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, parasal duruş ana eğilime dair göstergeler dikkate alınarak enflasyondaki düşüşün sürekliliğini sağlayacak şekilde belirlenecektir. Merkez Bankası fiyat istikrarı ve finansal istikrar amaçları doğrultusunda elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir. Kurul, salgın hastalığa bağlı iktisadi risklerin en aza indirilmesi açısından para ve maliye politikaları arasındaki eşgüdümün sürdürülmesinin büyük önem arz ettiği değerlendirmesinde bulunmuştur. Salgın hastalığın ekonomiyi birçok farklı kanaldan etkilemesi, başta nakit akışının düzenlenmesi ve istihdamın korunmasına yönelik tedbirler olmak üzere şirketler ve hanehalkı üzerindeki etkilerin asgari düzeyde tutulabilmesi için koordineli politika uygulamaları gerektirmektedir. Dolayısıyla, makro ölçekteki para ve maliye politikalarının yanı sıra en çok etkilenen iktisadi birimleri hedefleyen ve sektörel etkileşimleri dikkate alan politika uygulamalarının kritik önemde olduğu değerlendirilmektedir. Bu süreçte atılacak politika adımlarının hedefli ve geçici nitelikte olması politika etkinliğini destekleyecektir."
Özette ayrıca, açıklanacak her türlü yeni verinin ve haberin kurulun geleceğe yönelik politika duruşunu değiştirmesine neden olabileceği vurgulandı.
Muhabir: Murat Birinci, Belgin Yakışan Mutlu