Sudan
Doğu Afrika ülkesi Sudan'da ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasındaki çatışmalar, 500 gündür devam ediyor.
Ülkede 15 Nisan 2023'te başlayan çatışmaların üzerinden yarın tam 500 gün geçmiş olacak.
Dünyanın en büyük yerinden edilme ve açlık krizine sebep olan savaş, milyonlarca Sudanlının hayatını tehlikeye attı.
Sudan'daki iç savaşta yaklaşık 19 bin sivil hayatını kaybetti, 10 milyondan fazla kişi yerinden edildi.
Çocukların okula gidemediği ülkede sağlık sistemi de etkin şekilde çalışamıyor.
Sudan ordusu, Kızıldeniz, Kuzey, Nil Nehri, Kesela ve Gadarif gibi ülkenin kuzey ve doğudaki eyaletlerde etkinliğini korurken HDK ise Batı, Doğu, Orta ve Güney Darfur, Batı, Güney Kurdufan, Cezira ve Hartum gibi eyaletlerde aktif.
AA muhabiri, savaşın başladığı 15 Nisan 2023'ten bu yana gelişmeleri ve savaş sürecini derledi.
13 Nisan 2023:
HDK, ülkenin kuzeyindeki Meravi Havalimanı ve askeri üssüne büyük bir birlik sevk ederek çatışmaları tetikleyen ilk hamleyi yaptı.
Sudan ordusu sözcüsü Nebil Abdullah, Silahlı Kuvvetler Komutanlığının onayı veya koordinasyonu dışında HDK'nin başkentte ve bazı şehirlerde hareketlilik gösterdiğini ve yayıldığını söyledi.
HDK ise Kuzey eyaletindeki Meravi kentinde düşmanca hareketler yürüttüğü ve savaş hareketliliği olduğu yönündeki iddiaları yalanlayarak bu haberleri "yanıltıcı ve yanlış" olarak nitelendirdi.
15 Nisan 2023:
Başkent Hartum'un Erkevit Mahallesi'ndeki Spor Kenti, Ordu Genel Komutanlığı, Cumhurbaşkanlığı Sarayı, devlet televizyonu ve Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan'ın ikametgahının bulunduğu bölgelerde silah sesleri yükseldi.
Yerel saatle 09.00 gibi başlayan şiddetli silah seslerinin ardından başkentte yoğun duman yükseldiği görüldü. Hartum Havalimanı çevresinde de yoğun hareketlilik oldu ve çatışma sesleri işitildi.
HDK, ordunun başkent Hartum'daki karargahlarına kapsamlı saldırı düzenlediğini duyurdu.
Sudan ordusu, HDK'nin devlet ve milli güvenlik için tehdit oluşturan "isyancı güce" dönüştüğünü bildirdi.
Orduya ait savaş jetleri, başkent Hartum'daki bazı noktaları bombalamaya başladı. HDK, uçaksavarlarla jetlere karşılık verdi.
23 Nisan 2023:
Aralarında Türkiye, ABD, Çin, Rusya, İngiltere, Fransa ve Suudi Arabistan’ın da bulunduğu 50'den fazla ülke, vatandaşlarını kara, hava ve deniz yoluyla tahliye sürecini başlattı.
25 Nisan 2023:
Başkent Hartum'daki 4 hapishanede tutulan mahkumlar firar etti. Taraflar, mahkumların hapishanelerden kaçması konusunda birbirlerini suçladı.
6 Mayıs 2023:
Türkiye'nin eski Hartum Büyükelçisi İsmail Çobanoğlu'nun aracına ateş açıldı. Ordu ve HDK, olayla ilgili birbirlerini suçladı.
11 Mayıs 2023:
ABD ve Suudi Arabistan’ın arabuluculuğuyla Cidde'de yürütülen müzakereler sonucu Sudan'da ordu ile HDK arasında çatışmaların durdurulması için "Cidde Bildirgesi" anlaşması imzalandı.
19 Mayıs 2023:
Egemenlik Konseyi Başkanı Burhan, Egemenlik Konseyindeki yardımcısı ve 15 Nisan'dan beri çatıştıkları HDK Komutanı Muhammed Hamdan Dagalu'yu azlederek yerine Konsey üyesi Malik Agar’ı getirdi.
1 Haziran 2023:
ABD ve Suudi Arabistan, Sudan Silahlı Kuvvetleri ve HDK tarafından ilan edilen ateşkeslerin ihlallerinin sonucu olarak Sudan'da ateşkes için arabuluculuk yaptığı görüşmelerini askıya aldığını açıkladı.
8 Haziran 2023:
Sudan hükümeti, Birleşmiş Milletler (BM) Sudan Temsilcisi Volker Perthes'i "istenmeyen kişi" ilan etti.
6 Eylül 2023:
Egemenlik Konseyi Başkanı Burhan, HDK’nin feshedilmesine yönelik kararname çıkardı.
22 Eylül 2023:
Burhan, BM Genel Kurulundaki konuşmasında uluslararası toplumun, HDK'yi "terörist grup" olarak kabul etmesi için çağrıda bulundu.
23 Ekim 2023:
Ordu, askıya aldığı Suudi Arabistan-ABD arabuluculuğundaki barış görüşmelerine dönme kararı aldı.
27 Ekim 2023:
HDK, ülkenin ikinci en büyük şehri olan batıdaki Nyala'nın kontrolünü ele geçirdi.
5 Kasım 2023:
HDK, Çad sınırındaki Batı Darfur eyaletinin merkezi Cuneyne şehrinin kontrolünü sağladı.
17 Kasım 2023:
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, eski Cezayir Dışişleri Bakanı Ramtan Lamamra'yı Sudan Özel Temsilcisi olarak görevlendirdi.
3 Aralık 2023:
Kasımda yeniden başlayan Cidde müzakere süreci çıkmaza girip süresiz ertelendi.
9 Aralık 2023:
Doğu Afrika'da Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi (IGAD), Sudan'daki krizin görüşülmesi amacıyla Cibuti'de olağanüstü toplandı.
11 Aralık 2023:
Sudan Dışişleri Bakanlığı, IGAD'ın Sudan ile ilgili düzenlenen olağanüstü zirvenin sonuç bildirisini kabul etmediğini duyurdu.
18 Aralık 2023:
HDK, ülkenin orta kesimlerindeki Cezira eyaletinin merkezi Vad Medeni'de bulunan ordu komutanlığını ele geçirdi.
2 Ocak:
HDK, orduyla doğrudan müzakereler yoluyla düşmanlıkları "derhal ve koşulsuz" olarak durdurmaya tam hazır olduklarını bildirdi.
20 Ocak:
Ordu ve HDK'nin üst düzey yetkilileri, Bahreyn'in başkenti Manama'da bir araya gelerek gizli görüşmeler gerçekleştirdi.
Ordu Komutan Yardımcısı Şemseddin el-Kebbaşi ile HDK 2. Komutanı Abdurrahim Dagalu, "Sudan Krizine Kapsamlı bir Çözüm için İlkeler ve Temeller Belgesi" adlı bir anlaşma imzaladı.
12 Mart:
Sudan Ordusu, yaklaşık 11 aydır HDK'nin kontrolündeki ulusal radyo ve televizyon binasını ele geçirdiğini duyurdu.
13 Nisan:
Darfur Bölgesi Başkanı Mini Arko Minawi, HDK'nin, Kuzey Darfur eyaletinin merkezi Faşir'i ele geçirmek için kuşattığını söyledi.
29 Haziran:
HDK, ülkenin güneydoğusundaki Sinnar eyaletinin merkezi Sinca'da bulunan 17. Piyade Tümeni Komutanlığını ele geçirdi.
23 Temmuz:
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Sudan ordusu ve HDK'yi ateşkes müzakereleri için 14 Ağustos'ta İsviçre'ye davet ettiğini bildirdi.
2 Ağustos:
Sudan Ordusu, HDK'nin ülkenin güneydoğusunda yer alan Mavi Nil eyaletine saldırısını püskürttüğünü açıkladı.
14 Ağustos:
ABD, İsviçre, Suudi Arabistan, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri, Afrika Birliği ve BM'nin katılımıyla Cenevre'de görüşmeler başladı.
HDK heyeti, görüşmelere katılırken Sudan hükümeti, bu sürece itiraz etti.
23 Ağustos:
ABD'nin Sudan Özel Temsilcisi Tom Perriello, Sudan'da yaşanan krizle ilgili müzakereleri sürdüreceklerini söyleyerek krizin aciliyetine göre görüşmeler gerçekleştireceklerini ve bu görüşmeleri resmi tarihler ve yüz yüze görüşmelerle sınırlandırmak istemediklerini kaydetti.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com