TOUBA
Senegal'in Dakar'dan sonra en büyük şehri Tuba, kahvesi, tarikatları, camisi ve kendine has hayat tarzıyla farklı bir kent imajı çiziyor.
Başkent Dakar'a 200 kilometre mesafedeki Tuba, Müridi tarikatı Şeyhi Ahmadu Bamba'nın şehri olarak da biliniyor.
Bamba'nın 1887'de, Kur'an-ı Kerim'de adı geçen Tuba ağacından esinlenerek büyük bir ağaç etrafına kurduğu şehir o günden bu yana Senegal'deki Müslümanlar tarafından kutsal kabul ediliyor.
O dönem Müridi tarikatını da kuran Bamba, Batılıların misyonerlik faaliyetlerine direnmiş ve halkın İslam'la rabıtasını koparmaması için uğraşmış bir isim olarak öne çıkıyor.
Fransızlar tarafından Gabon'a sürgüne gönderilen Bamba'nın 7 yıl boyunca ülkenin ormanlık bölgesinde tek başına yaşadığı anlatılıyor.
Bu süreçte Müridi tarikatında ciddi bir artış görülürken resmi belgelerde Fransa'nın Bamba'yı serbest bıraktıktan sonra Fransa'nın onur nişanı Legion d'Honneur'e layık gördüğü bilgisi de yer alıyor.
Çevresindeki birçok ülkenin aksine aşırıcılığın ya da iç çatışmaların görülmediği Senegal'de huzurun ve hoşgörü ortamının da Bamba'nın yaydığı İslam anlayışı ile sufizm öğretilerinden kaynaklandığı belirtiliyor.
Ülkede aşırıcı unsurlara rastlamak neredeyse imkansız. Senegal'de halkın yüzde 95'i Müslüman ancak küçük bir azınlık olan Hristiyanlar da dini günlerini özgürce kutlayabiliyor.
Hatta Paskalya için Hristiyanlar Müslümanları, dini bayramlarda da Müslümanlar Hristiyanları evlerine davet ediyor.
Bazen aynı ailede kardeşlerden birisi Müslüman iken diğer bir kardeş başka bir dine mensup olabiliyor. Senegal, "Dinde zorlama yok" esasının gerçekten uygulanabildiği ülkelerden birini oluşturuyor.
Batı Afrika'nın en büyüklerinden
Bamba'nın, temellerini şehre ilk geldiğinde attığı Büyük Tuba Camisi ise Batı Afrika'nın en büyük camileri arasında yer alıyor.
Şeyh Bamba'nın öğrencilerinden Şeyh İbrahim Fall tarafından 1963'te tamamlanan 7 bin kişi kapasiteli cami Medine'deki Mescid-i Nebevi'yi andıran mimarisi ve avlusuyla görenleri büyülüyor.
Günde 28 kez Kur'an-ı Kerim okunan camide perşembe günleri mor kıyafetler giymiş gönüllü kadınlar, cuma namazına hazırlık yaparak camiyi baştan sona temizliyor.
Magal kutlamaları
Tuba Cami, en görkemli zamanını ise Bamba'nın sürgüne gönderilişinde elde ettiği manevi derecenin kutlandığı Magal gününde yaşıyor. Hicri takvime göre Sefer 18'de düzenlenen Magal için milyonlarca Müridi Tuba'ya adeta akın ediyor.
Magal günü yalnızca dini bir anma olarak değil, siyaset üstü bir organizasyon olarak da nitelendiriliyor.
Zira Magal'a sadece Müridi tarikatı üyeleri değil, Batılı büyükelçiler, sivil toplum örgütü temsilcileri ve bazı uluslarası kurumların temsilcileri de katılıyor.
Görsel bir şölene dönüşen Magal'da Müridiler bir araya gelerek ibadet ediyor ve tarikatın bugünkü temsilcisi olan şeyhi görme imkanı buluyor, Bamba'ya yazılmış ilahileri söylüyor.
Senegal'in milli içeceği Tuba kahvesi
Bugün var olan tek fotoğrafı Senegallilerin boynunda taşınan, minibüs ve taksilere adı verilen Bamba, ülkede zamanla başka bir sembole dönüşmüş Tuba kahvesinin (Cafe Touba) de formülünü bulan kişi.
Senegal'e ait bir karabiber türüyle hazırlanan meyve aromalı Tuba kahvesi, Bamba tarafından ilk olarak tedavi amaçlı kullanılsa da bugün Senegal'in "milli içeceği" konumunda.
Ünü Senegal'i ve Afrika'yı aşan Tuba kahvesinden dünyaca ünlü İtalyan bir kahve devi bile internet sitesinde övgüyle bahsediyor.
Senegal'de, Tuba kahvesi yalnızca bir kahve olmakla kalmıyor adeta bir kimliği temsil ediyor. Ülkenin en zengin mahallesinden en fakir bölgesine kadar her köşe başında onlarca Tuba kahvesi satıcısına rastlanabiliyor.
Fransız sömürgesi döneminde İslamiyet'in korunması için yıllarca vatanından ayrı kalmış Bamba, 1927'de vefat etse de taksi ve dolmuşlardaki Wolofca "şeyh" anlamına gelen "Serigne Bamba" yazısıyla, halkın boynunda taşıdığı fotoğrafıyla Tuba kahvesinin tadında ve Tuba Camisi'nin avlusunda aslında hala Senegal'de Senegallilerle yaşamaya devam ediyor.