'Şanlı' kentin destansı mücadelesi 100 yaşında

Kurtuluş Savaşı döneminde şehri işgal eden düşmana karşı şehit olmayı şeref sayarak topyekun direniş gösteren ve topraklarını 11 Nisan 1920'de işgalden kurtaran Urfa halkı, TBMM tarafından "Şanlı" unvanı verilen kentin düşmandan kurtarılışının 100. yılını kutluyor.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Mondros Mütarekesi'nin 7. maddesini gerekçe gösteren İngilizler, Mart 1919'da Urfa'yı işgal ederek, 1. Süvari Alay Komutanı Binbaşı Hüseyin Bey'den alayın kenti terk etmesini istedi.

Durumun üst makamlara bildirilmesinin ardından subay komutasında bir süvari takımı Urfa'da bırakılarak alay önce Karaköprü'ye, ardından Siverek'e çekildi.

İngilizler, özel ilgi gösterdikleri şehir merkezindeki Ermenileri silahlandırıp atış talimi yaptırdı, davranışlarından hoşlanmadıkları Mutasarrıf Nusret Bey'i tehcir bahanesiyle görevinden azlederek İstanbul'a gönderilmesini sağladı.

Bu gelişmeler ışığında işgale engel olmak isteyen Mustafa Kemal Paşa, zaman kaybetmeden Urfa Müftüsü ve eşrafına çektiği telgrafla bağımsızlık mücadelesinin fitilini ateşledi.

Urfa'ya ulaşan telgrafın ardından "Eski İdare Meclisi azasından Belediye Reisi Hacıkamilzade Hacı Mustafa Efendi, Barutçuzade Hacı İmam Efendi, eşraftan tüccar Hacıkamilzade Hacı Mustafa Reşit Efendi, Mollazade Mahmut Efendi, 5. Polis Komiserliğinden müstafi Arabi katibizade Şakir Efendi, Güllüzade Osman Efendi, esnaftan Şellizade Ali Ağa, tüccardan Nebozade Hacı İmam Efendi, eşraftan Hacı Bedirağazade Halil Ağa, Jandarma tabur mülhakı İzmirli Adil Hulusi Efendi, takım kumandanlarından mülazımı evvel Hüseyin Pertev Efendi ve Jandarma Çavuşu Sofizade Hacı Mustafa Çavuş" bir araya gelerek bölgenin kaderini değiştirecek olan kurtuluş mücadelesinin temelini attı.

Halk arasında ''Onikiler'' adı verilen bu grup, kurtuluş için ant içip Jandarma Kumandanı Binbaşı Ali Rıza Bey başkanlığında toplanarak oluşturulan cemiyetlerini, Sivas'ta Heyet-i Temsiliye Başkanlığına bildirdi.

Paris'te 15 Eylül 1919'da yapılan ve ''Suriye İtilafnamesi'' olarak da bilinen anlaşmayla Urfa ve çevresinin Fransızlara devredilmesinin ardından Mustafa Kemal, Urfa Müftüsü ve eşrafına çektiği telgrafla, ''Milli örgütlenişi genişletin. Her türlü haksızlığı protesto ve icabında fiilen reddedin.'' talimatını verdi.

İngilizler ise anlaşma gereği 31 Ekim 1919'da Urfa'yı boşaltarak Fransızlara teslim etti.

Urfa Jandarma Komutanlığına atanan Yüzbaşı Ali Saip Bey, aralık ayı sonunda Urfa'ya gelerek yaptığı görüşmeler sonunda 3 bin kişilik kuvvet oluşturdu.

Hacı Mustafa Hacıkamiloğlu başkanlığında oluşturulan Kuvayımilliye ordusu, 7 Şubat 1920'de şehirdeki Fransız komutana ültimatom vererek 24 saat içinde Urfa'yı boşaltmalarını istedi.

Fransız komutanın zaman kazanmaya yönelik cevabı ve devreye İngilizleri sokarak Osmanlı Hükümetine baskı yapmaya kalkışmaları üzerine 8-9 Şubat gecesi Fransızlara karşı taarruza geçildi.

Çarpışmalar 10 Nisan 1920'ye kadar devam etti. 10 Nisan'ı 11 Nisan'a bağlayan gece Fransız kuvvetleri, iki koldan Suruç yönüne doğru yola çıktı.

Büyük bir özveri örneği sergileyen Urfa halkı, bu tarihte birliklerinin yarısını kaybeden Fransızları kentten çıkarmayı başardı.

Urfa Milletvekili Osman Doğan ve 17 arkadaşı, Kurtuluş Savaşı'nda gösterilen kahramanlıktan dolayı Urfa'nın adının ''Şanlıurfa'' olarak değiştirilmesine ilişkin kanun teklifini TBMM'ye sundu.

Teklif, 12 Haziran 1984'te kabul edilerek kanunlaştı.

Urfa ilinin adının Şanlıurfa olarak değiştirilmesi hakkındaki 3020 sayılı kanun, '22 Haziran 1984 tarih ve 18439 sayılı Resmi Gazete''de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Kurtuluş Savaşı sırasında verdiği destansı mücadeleyle büyük kahramanlık gösteren kente, 7 Nisan 2016'da da TBMM Genel Kurulunda oy birliğiyle İstiklal Madalyası verildi.

Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Zeynel Abidin Beyazgül, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 11 Nisan'ın kent için yüz akı olduğunu söyledi.

Urfa halkının kazandığı zaferin çok büyük olduğunu belirten Beyazgül, "Urfa halkı hiçbir zaman kendi üzerindeki işgali ve bir yabancı ülkenin buradaki askerlerini kabul etmedi. Bunu namusuna, şerefine uzanmış bir el olarak gördü ve bu eli bundan 100 yıl önce kırdı. Bu öncülüğü diğer illere ve ülkelere de öncü olmuştur. Bir şehir kendi güçleriyle kuvvetleriyle, donanımlı askerlerle gelmiş bir orduyu buradan püskürttü." dedi.

"Şanlı" kurtuluşun 100. yılı dolayısıyla kent genelinde 100 gün sürecek kutlama programı hazırladıklarını ifade eden Beyazgül, dünya genelinde mücadelesi yapılan yeni tip koronavirüs nedeniyle bu programların büyük bir kısmını farklı tarihlere aldıklarını, bazılarını ise dijital ortamda gerçekleştireceklerini söyledi.

Kaynak: AA