Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) 25 Eylül’deki tartışmalı referandum kararına tepkiler sürüyor. Referanduma 5 gün kala IKBY Başkanı Mesud Barzani’ye hem bölge ülkelerden hem de Bağdat yönetiminden bağımsızlık referandumunu iptal etmesi yönünde üst üste uyarılar geliyor. Barzani ise geri adım atmak yerine daha da ileriye gidiyor. Tırmanan gerginliklerde ilk kan döküldü. Irak’ın Kerkük kentinde, Türkmen Milliyetçi Hareketi’ne silahlı saldırı düzenlendi. Irak Türkmen Cephesi Başkanı Erşet Salihi, “Bir grup silahlı Kürt peşmergenin, Türkmen Milliyetçi Hareketi’nin önünden geçerken silahlı saldırıda bulunduğunu” söyledi. Parti binasında bulunan Türkmen güvenlik güçleriyle saldırganlar arasında çıkan çatışmada bir saldırgan öldürüldü, 2 kişi de yaralandı.
ÇAVUŞOĞLU: GARANTÖR OLURUZ
Bütün bunlar sürerken Türkiye’den Barzani’ye son bir teklif yapıldı. Al-Monitor’e konuşan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, IKBY ile Irak arasında arabuluculuk yapabileceklerini ve hatta Erbil’in haklarının korunması için de garantör olabileceklerini söyledi. Çavuşoğlu, bu konuda Ankara’nın her türlü yardımı yapmaya açık olduğunu vurguladı.
PİYON OLARAK KULLANIYORLAR
Bu tartışmalı karara destek veren tek ülke ise İsrail... İsrail’in referanduma açık desteğinin ne anlam geldiğini ise konunun uzmanlarına sorduk. Uzmanlar Barzani’nin asıl hedefinin Büyük İsrail devletinin kurulmak istenmesi olduğuna dikkat çekiyor. “Barzani’ye bir yol biçilmiş o da kendi rolünü oynuyor” diyen Prof. Dr. Mustafa Sıtkı Bilgin “Bu referandum kimin işine yarıyor diye baktığımız İsrail’in işine yaradığını görüyoruz. Şimdiye kadar bu referandum kararına tek açık desteği İsrail verdi. İsrail neden böyle bir desteği veriyor? Çünkü bölgede İsrail’in bölgede bir kuşatılmışlık sorunu var. Siyonist-Emperyalist emelleri var. Bunları gerçekleştirmek için böyle bir oluşumu piyon olarak kullanmak istiyor. Suriye örneğinde olduğu gibi bölge ne kadar karışırsa, siyasi problemler, iç savaşlar artarsa bunlar İsrail’in işine geliyor. Çünkü özellik Arap Bahar’ından sonra ve Suriye iç savaşından sonra Ortadoğu’daki tek kazançlı ülke İsrail’dir. ‘Büyük İsrail Projesi’ ile Nil ve Fırat’a kadar olan toprakların İsrail toprakları altına geçmesine zemin hazırlar” diye konuştu.
Barzani’nin bu ısrarını sürdürmesi hâlinde gittikçe bölgede yalnızlaşacağını söyleyen uzmanlar, bağımsızlık ilan etse bile tek başına hareket etme imkânının kalmayacağını söylüyor.
Uzmanlar ne dedi?
Bölgede ciddi sonuçları olur
Doç. Dr. Ferhat Pirinççi: Referandum sadece Irak Kürt Bölgesel Yönetimi sınırları içerisinden değil onun haricinde tartışmalı olarak ifade edilen bölgeleri de kapsıyor. Bu anlamda fiili olarak toprakları genişletmenin bir ön adımı ve bunun meşrutiyeti sağlanmaya çalışılıyor. Bu referandumun sonucunun “evet” çıkacağı kesin ancak uygulanması açısından sorunlu. Aslında bu referandum girişimi bir anlamda Barzani’nin meşrutiyetini yeniden kazanma girişimi. Çünkü bölgesel başkanlık süresi dolmuştu. Karşısında çok ciddi KYB, GORAN ve hatta PKK’nın alan kazanma girişimleri de var. Bu açıdan ben referandumun kısa vadede uygulanmasının mümkün olmadığını görüyorum ancak orta ve uzun vadede uygulansa bile bunun hem Irak içinde hem de bölge devletleri açısından ciddi sonuçları olacaktır.
Daha sert bir tepki bekliyorum
Orta Doğu Uzmanı Oytun Orhan: Batı ülkelerinin ve bazı Körfez ülkelerinin daha çok zamanlama ile ilgili bir itirazı olduğunu görüyoruz. ‘Bağımsızlık’ değil sadece ‘zamanlama’ olarak şu anda bunun uygun olmadığı düşüncesi içerisindeler. Türkiye, İran buna erteleme değil iptali talep ediyor. Irak Merkezî Hükûmeti çok tabii sebeplerle kendi toprak bütünlüğünü koruyabilmek açısından bu referanduma karşı çıkıyor. Irak Bölgesel Yönetimi, Türkiye ve İran’ın tepkilerinin daha ekonomik yaptırımlarla sınırlı kalabileceği şeklinde bir değerlendirme yapıyor. Ama ben Türkiye de dâhil olmak üzere hatta Irak merkezi hükümetiyle koordineli bir şekilde gerekirse askeri yaptırım araçlarını da kullanabileceği şekilde sert bir tepki bekliyorum. Mesele Kerkük dâhil olmak üzere tartışmalı bölgelerde de bu referandumun yapılacak olması.
Suriye ile paralel okumak lazım
Orta Doğu uzmanı Yrd. Doç. Dr. Yasin Atlıoğlu: Referandumun doğuracağı sonuçlar sadece Irakla sınırlı kalmayacak gibi gözüküyor. Bu bölgeden gelen tepkilerin sebebi de bu. Ne olacağını şuan bilemiyoruz ama Kerkük’teki referandumla Suriye’deki gelişmeleri paralel okumak lazım. Dolayısıyla bölgede bir Arap -Kürt çatışmasının da yakın bir dönem içerisinde ortaya çıkması mümkün gibi gözüküyor. Türkiye’nin bu çatışmanın neresinde yer alacağı önümüzdeki günler belirleyecek. Coğrafyaya baktığımızda referanduma karşı olan bölgeler Barzani’nin bağımsızlık istediği bölgelerin çevresindeki ülkeler. Barzani orda tek başına kaldığı takdirde hareket etme imkanı yok ve iktisadi olarak da Türkiye alacağı tedbirlerle ciddi bir şekilde Barzani’nin pozisyonunu zedeleyebilir bence.
Selçuk BÖKE | Türkiye gazetesi
dikGAZETE.com