MUĞLA - BURAK ALPER KUŞ
Muğla'nın Kavaklıdere ilçesinde yaşayan bakır ve kalay ustalarının geliştirdiği şifreli dil "palleci", yöre insanı arasındaki yaygınlığını yitirmeye başladı.
"Bakır" anlamına gelen "palle" kelimesinden türetilen "palleci" dili, yaklaşık 700 yıl önce Kavaklıdere ilçesindeki bakırcı ve kalaycılarca geliştirildi. Ticaret amacıyla başka yerlere gittikleri sırada can ve mal güvenliklerini korumak, ürünlerinin fiyatını gizli tutmak isteyen bakırcı ve kalaycıların geliştirdiği dilde yaklaşık 300 kelime bulunuyor.
Birbirleriyle bu kelimeleri kullanarak iletişim kurabilen bakırcı ve kalaycılar, "güzel " yerine "yıkım", "çirkin" yerine "kös", "yabancı" yerine "metrek" gibi kelimeler kullanıyor.
Kavaklıdere'de bakırcılık ve kalaycılığın yok olmaya başlamasıyla bu dil de unutulma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
Yaklaşık 700 yıl önce oluşturuldu
Kavaklıdere Belediye Başkanı Mehmet Demir, AA muhabirine yaptığı açıklamada, palleci dilinin, bakırcılık ve kalaycılık gibi yörenin en önemli kültürel zenginliği olduğunu söyledi.
Kavaklıdere var olduğu günden bu yana, yörede bakırcılık ve kalaycılık faaliyetleri yapıldığını anlatan Demir, "Palleci dilinin de yaklaşık 700 yıl önce oluşturulduğu bilgisine ulaştık." dedi.
Bakırcı ve kalaycı esnafının, eşek ve at sırtında ticaret yapmak için gittikleri yerlerde mesleki gizlilik ve emniyetlerini sağlamak için böyle bir dil kullandığını belirten Demir, "Yaklaşık 300 kelimeden oluşan, bakırcı esnafımızın gurbet ellerde sanatını icra ederken ve ticaretini yaparken kazandıkları para miktarının belli olmaması, bu kazancın saklanabilmesi, mesleki sırlarının başkaları tarafından öğrenilmemesi için kendi aralarında uydurdukları bir dil." diye konuştu.
Palleci dili gelecek nesillere aktarılacak
Palleci dilinin giderek unutulduğunu ve bir zamanlar ilçede yaşayan herkesin bildiği dilin 40 yaş altındakilerce artık bilinmediğini vurgulayan Demir, şöyle devam etti:
"Kültürel zenginliğimiz olan palleci dilini gelecek nesillere aktarmak için 2014'te hazırlamış olduğumuz kitabımızda palleci diline yer verdik ve gelecek nesillere aktardık. Çayboyu Belediye Başkanlığı yaptığım dönemde de hazırlamış olduğumuz kitaplarda, palleci dilindeki kelimeler ve cümleleri kayıt altına aldık. İnşallah önümüzdeki günlerde de Güney Ege Kalkınma Ajansı ile palleci dilinin kelime arşivinin kayıt altına alarak basılı hale getirilmesiyle ilgili Kavaklıdere Belediyemizin bir çalışması var."
Birbirlerine "palleci" diye hitap ediyorlar
Kavaklıdere Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Ümit Alper ise ilçedeki bakır ve kalay ustalarının ürünlerini Eskişehir ve Afyonkarahisar'a kadar köy köy gezerek götürdüğünü aktardı.
Sadece Kavaklıdere'deki bakır ve kalay ustalarının bildiği dilde rakamlar da bulunduğuna işaret eden Alper, şunları kaydetti:
"Bir örnek verecek olursak, 'Surttugumuz nasifin nezillisi tuna.' yani 'Yediğimiz yemeğin parası pahalı', 'Pallenin tipisi dunet. Metrek ceklemesin.' yani 'Bakırın deliğini tıka müşteri görmesin.' gibi. Kimse anlamasın diye böyle bir dil geliştirmişler. Eski nesil, bu dili günlük hayatta kullanırken yeni nesil bunu zaman zaman kullanmaktadır. Bakırcı ve kalaycı esnafının kendi arasında iletişim kurmak için kullandığı bir dildir. Günümüzde 'bakırcı dili' veya 'meekçi dili' olarak bilinir. Meekçi, kalaycı demektir fakat esası palleci dilidir. Kavaklıdere'nin de geneli bakırcı olduğu için herkes birbirine 'palleci' diye hitap eder."
Palleci dilinden bazı örnekler ise şöyle:
Marak zındanı: Lokanta
Nezilli zındanı: Banka
Yanbol ocağı: Karakol, askeri birlik
Tipilemek: Delmek
Kendirlemek: Satmak
Harlamak: Yıkanmak
Gazalamak: Yıkamak
dikGAZETE.com