MAPUTO
Mozambik'in başkenti Maputo'da terzilikle uğraşan 57 yaşındaki Silvia Isabel, eşinin görme zorluğu çekmesi nedeniyle tek başına evini geçindirmeye çalışıyor.
Maputo'nun geleneksel el pazarlarından FEIMA'daki küçük tezgahında terzilik yapan Isabel'in geçmişi ise yaklaşık 40 yıl önce özgürlüğüne kavuşmuş Mozambiklilerin hayatlarının adeta bir panoraması.
Afrika ülkelerinde bağımsızlık rüzgarının estiği, Mozambik'in her yerinde bağımsızlık şiirlerinin okunduğu, Portekizli askerlerin haklarını aramak için gösteri yapan halka ateş açıp 500 kişiyi öldürdüğü Mueda Katliamı'nın yaşandığı 1960'ta doğdu Isabel.
"Ülkemin bana ihtiyacı vardı"
Isabel, başkent Maputo'nun o zamanki adıyla Lourenço Marques'in kırsal mahallerinden birinde hayata gözlerini açtığını anlattı.
Küçükken okuyup mühendis olmayı hayal ettiğini söyleyen Isabel, hayalini gerçekleştirememesinin sebebini, "Ülkemin bana ihtiyacı vardı. O yüzden okuyamadım. Çalışmamız gerekiyordu." diye anlattı.
Isabel'in doğduğu yıllarda, 1964'te Portekizlilere karşı silahlı mücadeleye başlayan Mozambikliler hem savaşa hem de giderek ağırlaşan ekonomik şartlara göğüs germek zorundaydı. 11 yıl sonra, 1975'te elde edilen bağımsızlıktan sonra ise hiçbir şey beklendiği gibi olmadı.
Yüzyıllarca ülkenin değerli madenlerini çalan ve yüz binlerce insanı köleleştiren Portekizliler giderken Mozambiklilere hiçbir şey bırakmadı. Portekizliler ülkeyi terk ettiğinde halkın yüzde 90'ı okuma yazma bilmiyordu.
Bağımsızlık sonrası alınan ilk kararlardan biri ülkedeki tüm Portekizlilerin 24 saat için yanlarına sadece 20 kilogramlık bagaj alarak ülkeyi terk etmesiydi. Tarihe "24/20 emri" olarak geçen bu karar sonrasında on binlerce Portekizli Mozambik'i terk etti.
Ülke bağımsızlığını kazanmış olsa da yıllarca eğitimden mahrum bırakılmış halkın kendi kendine yetebilecek durumu kazanması uzun vakit aldı.
Bağımsızlıktan yaklaşık 2 yıl sonra 1977'de ise ülke tam 15 yıl sürecek bir iç savaşla karşı karşıya kaldı.
Mozambik Kurtuluş Cephesi (FRELIMO) ile Mozambik Ulusal Direnişi (RENAMO) arasında yaşanan kanlı çatışmalar nedeniyle 1 milyondan fazla kişi hayatını kaybetti, 1,7 milyon kişi komşu ülkelere sığındı.
6 yıldır kocasına bakıyor
İç savaşın sürdüğü yıllarda Maputo'nun şehir merkezine gelerek çalışmaya başladığını kaydeden Isabel, ilk öğrendiği mesleğin terzilik olduğunu ve bu işi bir daha bırakamadığını söyledi.
Isabel, 6 yıl önce eşinin gözündeki katarakt hastalığı sebebiyle çalışamamaya başladığını ve kendisinin çalışarak geçimlerini sağladığını belirtti.
Eşinin günün çoğunu evde geçirdiğini, onu tedavi ettirecek parasının olmadığını dile getiren Isabel, kocasına olan sevgisini ise "Eşimi seviyorum. Kendisi çok iyi bir eş." ifadeleriyle anlattı.
Her sabah erken saatlerde pazardaki tezgahını açarak Maputo’ya gelen turistlere ve yerli halka hediyelik eşyalar satmaya çalışan Isabel, akşama kadar bu tezgahta çanta ve elbise gibi hediyelik ürünler dikiyor.
Hint Okyanusu kıyısındaki plajları ve şehirdeki tarihi mekanlarıyla turistlerin ziyaret ettiği şehir aynı zamanda çevre ülkelerden gelen çok sayıda göçmeni de içinde barındırıyor.
Orijinal ürünleri ve büyüklüğüyle klasik bir hediye pazarından ayrılan FEIMA Pazarı sahip olduğu çeşitlilik sebebiyle ziyaretçilerini ziyadesiyle memnun ediyor.
Isabel, hem Mozambiklilerin hem de yabancıların orijinal ürünler almak için geldiği bu pazardaki tezgahı için yaklaşık aylık 3 bin metikali (180 lira) kira ödüyor.
Tezgahına her gün yaklaşık 20 ile 30 kişinin uğradığını ifade eden Isabel, salı ve pazar günleri ise işlerin olmaması sebebiyle sıkıntı yaşadığını vurguladı.
Pazardaki diğer kadınlara yaptıkları iş konusunda yardımcı olduğunu dile getiren Isabel'i en fazla üzen şey ise Çin gibi ülkelerden gelen endüstri ürünlerinin fiyatları düşürmesi.