Bişkek
Aynı yıl karşılıklı olarak Bişkek ve Ankara'da Büyükelçiliklerin açılmasıyla başlayan diplomatik ilişkiler, 26 Nisan 2011 tarihinde Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi (YDSK) mekanizmasının kurulmasıyla Türkiye-Kırgızistan ilişkileri "stratejik ortaklık" düzeyine ulaştı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 5 Kasım 2024'te Kırgızistan'a yaptığı resmi ziyaretinde, 2011'de tesis edilen ortaklık ilişkileri kapsamlı stratejik ortaklık düzeyine çıkarılmasını öngören ortak bildiri imzalandı.
İki ülke arasında 24 Ekim 1997 yılında imzalanan "Ebedi Dostluk ve İşbirliği Anlaşması", 1 Temmuz 1999 yılında yayımlanan "Türkiye ve Kırgızistan: Birlikte 21. Yüzyıla" Bildirisi ve "Türkiye Cumhuriyeti ile Kırgızistan Cumhuriyeti Arasındaki Stratejik Ortaklık İlişkilerinin Kapsamlı Stratejik Ortaklık Düzeyine Çıkarılmasına İlişkin Ortak Bildiri" bugünkü stratejik ortaklığın temel belgelerini oluşturuyor.
1992 yılında siyasi alanda başlayan ilişkiler, o günden bu yana iki ülke cumhurbaşkanları, karşılıklı ziyaretlerin yanı sıra Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) zirvesi, Birleşmiş Milletler Genel Kurul Toplantıları, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Dünya Göçebe Oyunları açılış törenleri ve diğer uluslararası etkinlikler kapsamında bir araya geliyor ve fikir alışverişinde bulunuyor.
Türkiye ve Kırgızistan arasında eğitim, sağlık, kültür, ticaret ve ekonomik işbirliği, ulaştırma, haberleşme, askeri, teknik, savunma ve diğer alanlarda 100'den fazla işbirliği anlaşması imzalandı.
Bunlardan ilki, 3 Mart 1992 tarihinde Bişkek'te imzalanan "Türkiye Cumhuriyeti ile Kırgızistan Cumhuriyeti arasında Eğitim, Kültür ve Bilimsel Alanlarda İşbirliği Anlaşması" oldu.
Türkiye'nin yatırımlarında eğitim sektörü başı çekiyor
Türkiye Cumhuriyeti, Bişkek'te yer alan Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı devlet okulları ve Maarif Vakfı Eğitim Kompleksi aracılığıyla eğitim alanında Kırgızistan'ın en büyük yabancı yatırımcısı konumunda yer alıyor.
Türkiye'nin 1992 yılında başlattığı 'Büyük Öğrenci Projesi'nden ve 2012 yılında yeniden yapılandırılarak hayata geçirilen "Türkiye Bursları" proje kapsamında Türkiye'de lisans, yüksek lisans ve doktora düzeylerinde eğitim alan binlerce öğrenci yararlandı.
Günümüzde Kırgızistan'da Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açılan ana sınıfı, ilkokul, ortaokul, imam hatip ortaokulu, Anadolu lisesi, Anadolu Kırgız-Türk Kız Meslek Lisesi'nin yanı sıra Türkiye Türkçesi Eğitim Merkezi (TTÖMER) bulunuyor.
TTÖMER aracılığıyla Bişkek dışındaki Oş, Celalabad ve Karakol şehirlerinde, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı'nca (TİKA) da ülkenin prestijli üniversitelerinde kurulan Türk Dili ve Kültür Merkezlerinde Türkçe öğretiliyor.
1993 yılından bu yana askeri-teknik alanda yapılan işbirliği kapsamında Kırgızistan'dan 300'ü aşkın öğrenci, Türkiye'deki çeşitli askeri eğitim kurumlarında eğitim gördü.
Türkiye, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ile 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı gibi milli etkinliklere Kırgızistan'dan sürekli öğretmen ve öğrenci davet ediyor.
Milli Eğitim Bakanlığı'nın Bişkek'teki okullarında, Türkiye'nin milli günleri anılıyor ve bayramları kutlanıyor.
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi iki ülkenin "altın köprüsü" oldu
İki ülke hükümetlerinin nitelikli insan gücü yetiştirmek amacıyla 1995 yılında kurduğu ve iki ülke arasında "altın köprü" olarak nitelendirilen Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi (KTMÜ) Türkiye'nin en büyük yatırımı konumunda yer alıyor.
"Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Kurulmasına Dair Anlaşma" 30 Eylül 1995 yılında İzmir'de imzalandı ve üniversite 1997 yılında ilk öğrencilere kapılarını açtı.
Türkiye, Kırgız hükümeti tarafından tahsis edilen 84 hektar alan üstünde inşa edilen Manas Üniversitesi'nin kuruluşundan bu yana yaklaşık 400 milyon dolar harcadı.
Manas Üniversitesi, Kırgızistan ve Türkiye vatandaşları başta olmak üzere diğer Türk dünyası ve akraba topluluklarından da öğrenci kabul ediyor.
Üniversiteye kabul, Kırgız uyruklu öğrenciler için Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı (Manas ÖSYS) ve Kırgızistan Genel Devlet Sınavı (ORT) ile yapılıyor.
Türkiye vatandaşlarının kabulü ise Türkiye Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından gerçekleştirilen sınav sonuçlarına göre yapılıyor.
İlişkiler "Kapsamlı Stratejik Ortaklık" düzeyine yükseltildi
Kırgızistan ile Türkiye arasında 2024 yılı karşılıklı üst düzey ziyaretlerle ve görüşmelerle geçen dolu bir yıl oldu.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Kırgızistan Bakanlar Kurulu Başkanı Akılbek Caparov, başkent Ankara'da 9 Şubat'ta bir araya geldi ve Türkiye-Kırgızistan Karma Ekonomik Komisyonu 11. Dönem Toplantısı'nda 62 maddelik eylem planını imzaladı.
"Türkiye-Kırgızistan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi 6. Toplantısı", Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov'un başkanlığında başkent Bişkek'te 5 Kasım'da yapıldı.
Bu toplantıda, Cumhurbaşkanları, Türkiye Cumhuriyeti ile Kırgızistan Cumhuriyeti arasındaki stratejik ortaklık ilişkilerinin kapsamlı stratejik ortaklık düzeyine çıkarılmasına ilişkin Ortak Bildiri'yi imzaladı.
Ayrıca, Türkiye ile Kırgızistan arasında, güvenlik, sanayi, enerji, eğitim, sağlık ve kültür gibi birçok sektörde ikili işbirliğini güçlendirmeyi amaçlayan 19 anlaşmaya imza atıldı.
Türkiye, Kırgızistan'a en fazla yatırım yapan ilk beş ülke arasında
Türkiye, doğrudan yabancı yatırım ve dış yardımlar bakımından Kırgızistan'ın önde gelen ortaklarından birini oluşturuyor. Geçen yıl Kırgızistan'a en fazla doğrudan yabancı yatırım çeken ülkeler Çin, Rusya ve Türkiye oldu.
Kırgızistan Milli İstatistik Komitesi'nin verilerine göre, Kırgızistan'a 2022 yılında en fazla yabancı yatırım yapan ülkeler sıralamasında Türkiye ilk sırada yer aldı.
Doğrudan yabancı yatırımlarda başı, yüzde 28,4 ile Türkiye çekerken, yüzde 27,1 ile Çin, yüzde 12,1 ile Rusya, yüzde 7,5 ile Kazakistan ve 5,2 ile Hollanda izledi.
Türk inşaat şirketleri, değeri yaklaşık bir milyar dolar olan 90'ın üzerinde projeyi tamamladı.
Kırgızistan'a en fazla ihracatı Kasım 2024'te 37,9 milyon dolarla Türkiye'deki mücevher sektörü gerçekleştirdi.
TİKA, Kırgızistan'da 1000'den fazla proje hayata geçirdi
Türkiye, Kırgızistan'a en çok sosyal yardım yapan ve kalkınmasına yönelik projeleri destekleyen ülkelerin başında geliyor.
TİKA Bişkek Program Koordinatörlüğü, Kırgızistan genelinde 1993 yılından bu yana 1000'den fazla proje hayata geçirdi.
Bunlardan en önemlisi, Bişkek'te 15 Ekim 2021'den bu yana hasta kabulü yapan ve yaklaşık 12 bin metrekare kapalı alanda inşa edilen modern 72 yatak kapasiteli Recep Tayyip Erdoğan Bişkek Kırgız-Türk Dostluk Devlet Hastanesi'dir. Hastane, sunduğu hizmetler, modern altyapısı ve son teknolojik görüntüleme sistemleriyle öne çıkıyor.
Şu anda 300'den fazla Türk sermayeli şirketin faaliyet gösterdiği Kırgızistan Cumhuriyeti'nde, söz konusu firmalarda 10 binden fazla kişi istihdam edildi.
Türkiye'de ise 111 Kırgız sermayeli şirket bulunuyor. Türk iş insanlarının yatırımlarının, 1 milyar dolardan fazla bir sermaye büyüklüğüne ulaştığı tahmin ediliyor.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com