İstanbul
Kakao fiyatlarında geçen sene görülen sert hareketler bu sene de devam ediyor.
Geçen yıl kakao fiyatlarında rekorlar söz konusu olurken, bu sene tam tersi bir eğilimin hakim olduğu görülüyor.
ABD'de faaliyet gösteren emtia borsası Intercontinental Exchange'de kakaonun ton başına fiyatı 2024'te 12 bin 931 dolarla rekor seviyeyi test ettikten sonra yılı yüzde 178,2 artışla 11 bin 675 dolardan tamamlarken, bu yıl 2024 sonuna göre yüzde 33,3 azalarak 8 bin doların altına indi.
Kakao fiyatları, geçen yıl arza yönelik endişelerle rekor tazelemişti. Olumsuz hava koşullarının Batı Afrika'daki mahsuller için tehlike arz etmesi ve küresel stoklardaki düşüş nedeniyle kakao fiyatlarında ralli görülmüştü.
Fildişi Sahili ve Gana'daki zayıf üretim nedeniyle kakao fiyatlarında yıl genelinde arza ilişkin endişeler kakao fiyatlarının rekor kırmasında önemli rol oynadı.
Fildişi Sahili'ndeki ihracatçıların kötü kalite nedeniyle kakao çekirdeklerini reddettiği bildirilirken, bu durumun küresel kakao arzını olumsuz etkileyebileceği tahmin ediliyordu.
Ülkede kakao hasadında görülen azalış da fiyatların artmasına neden olmuştu.
Fildişi Sahili ve Gana'daki büyük kakao fabrikalarının tohum maliyetlerini karşılayamadığı için üretimi kısma veya durdurma kararı almasından dolayı da kakao fiyatları geçen yıl üst üste rekor tazeledi.
Kakao arzında sorunların ana nedeni uzun süreli kuraklık ve şiddetli yağmur gibi kötü hava koşulları gösterilirken, bitki hastalıkları da mahsulü etkiledi. Özellikle kakao ağaçlarının ölmesine neden olan CSSVD virüsü üretimde sorunlara neden oldu.
Fildişi Sahili'nde kakao satışlarındaki kısıtlamalar arzın daha fazla sıkılaşacağı endişelerini artırdı. Fildişi Sahili kakao düzenleyicisi Le Conseil du Cafe-Cacao, ülkede işleme tesisi olmayan şirketlere ve ihracatçılara, kakao çekirdeklerini satın alamayacaklarını bildirmişti.
Batı Afrika'da başlayan Harmattan rüzgarlarının kakao hasadı için tehdit oluşturması ve teslimat için limanlara az miktarda ürün gelmesi sonrasında Fildişi Sahili'nde kakao teslimatlarının azalması da bu ürünün fiyatlarında yükselişe kapı aralamıştı.
Ganalı çiftçilerin kakao çekirdeklerini komşu ülkelere kaçırdıkları ve buralarda daha yüksek kazançla sattıkları yönündeki iddialar da fiyatlardaki sert yükselişi destekledi.
Batı Afrika'da yağışların yetersiz olması da kakaoda üretim endişelerine yol açmıştı. Küçük çikolata şirketleri kakao, ham madde erişimini sağlayabilmek için daha fazla ücret ödemeye başladı. Bu da doğal olarak piyasada yeniden yukarı yönlü bir trendin oluşmasına yol açan etkenler arasında yer aldı.
Fiyatlardaki aşırı yükseliş talebi olumsuz etkiledi
Kakaonun üretim maliyetinin oldukça üzerinde işlem görmesi, ürüne talebin azalmasına neden oldu. Kakao piyasasında tekrar arz fazlası oluşacağına yönelik beklentiler de fiyatların düşmesine yol açtı.
Böylece iyileşen arz görünümüyle kakao fiyatları baskı altında kaldı. Nijerya'da bu ürünün ihracatının artması da arza yönelik endişelerin azalmasına katkıda bulunan başka bir faktör oldu.
Talebe yönelik endişeler de kakao fiyatlarını olumsuz etkiledi. Çikolata üreticileri Hershey ve Mondelez'in yöneticilerinin "yüksek fiyatların talebi olumsuz etkilediği" konusunda uyarıda bulunması talep endişelerini ortaya koydu.
Analistler, kakao üretiminin aslında nispeten daha fazla olması ve üretim açığının azalmasının beklendiğini belirterek, bu sebepten dolayı rekor seviyelerin kalıcı olmadığını söyledi.
"Üretim tarafında artış var"
Vadeli işlem ve emtia piyasaları uzmanı Zafer Ergezen, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, kakao fiyatlarında özellikle Batı Afrika'daki kuraklığın etkili olduğunu belirtti.
Geçen sene sonu ve bu sene başında fiyatlarda ciddi yükselişler görüldüğünü ifade eden Ergezen, "Kakaoda kısa vadeli arz konusunda endişeler vardı ama gelecek sezon üretim tahminleri geçtiğimiz senenin üzerindeydi. Bu da bize kısa vadeli arz endişeleri nedeniyle yukarı yönlü hareketlenmeler olsa bile orta ve uzun vadede fiyatlarda geri çekilme potansiyelini ve satışların daha ağırlık kazanacağını gösteriyordu ve aslında öyle de oldu." ifadelerini kullandı.
Bunun sürpriz bir gelişme olmadığını aktaran Ergezen, şu değerlendirmede bulundu:
"Geçtiğimiz sene özellikle rekoltedeki düşüş, Batı Afrika'daki üretimin azalmış olması ki dünya kakao üretiminin yüzde 70'i, hatta daha fazlası bu bölgeden geliyor, Fildişi Sahili ve Gana en büyük üreticiler, haliyle bu bölgede ciddi sıkıntılar olması, rekoltenin düşmüş olması bütün dünyada kakao fiyatlarını etkilemişti. Fakat kakaoda gelecek sezon üretim tahminleri bu senenin üzerinde. Genel olarak bakacak olursak üretim tarafında artış var. Kısa vadeli fiyatlar yukarı yönlü olsa bile ki tepki hareketleri oluyor. Genel eğilim satış yönünde."
"İyileşen hava koşulları kakao fiyatlarının düşmesinde etkili oldu"
Rabobank Emtia Analisti Oran van Dort da kakao vadeli fiyatlarının 2024'te düşük likiditeden kaynaklı etkilere karşı koyamamasıyla birlikte arz yönlü temel unsurların kakaoda ralliyi körüklediğini belirtti.
Batı Afrika'daki arz yönlü sorunlara örnek olarak düşük gübre kullanımı, kara bakla hastalığı, şişkin sürgün virüsü, yaşlanan ağaçlar, olumsuz hava koşulları ve çiftçilerin kakao tarımını bırakıp altın madenciliği ve kauçuk üretimine yönelmesinin gösterilebileceğini ifade eden Dort, "2024 yılı sonunda fiyatlar artan spekülatif faaliyet yani spekülatörlerin vadeli işlemlerdeki net uzun pozisyonlarını genişletmeye devam etmesi, devam eden kurak hava koşulları ve Harmattan'ın erken başlamasının ürün gelişimi açısından önemli endişelere yol açması, kakao piyasasına yönelik yukarı yönlü ve arza yönelik açık olacağına yönelik beklentilerde dolayı arttı." dedi.
Dort, o zamandan beri önemli kakao fiyatlarında düşüş eğilimi görüldüğünü vurgulayarak, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Spekülatörler, kakao piyasadan büyük ölçüde çekildi. İyileşen hava koşulları kakao fiyatlarının düşmesinde etkili oldu. 24 Ocak'tan bu yana Batı Afrika'ya yağmur geri döndü ve bu da kurak hava endişelerinin çoğunu önemli ölçüde azalttı. Uluslararası Kakao Organizasyonu 2024/2025 sezonu için 142 bin metrik ton fazlalık açıkladı, bu da söz konusu varsayılan açık senaryolarının çoğunu sorgulatıyor. Tüm büyük çikolatalı şekerleme üreticileri kar güncelleme görüşmelerinde ürünlerinin fiyatlarını arttırdıklarını, daha az kakao kullandıklarını ve fiyatları daha da arttırmak zorunda kalabilecekleri için kakao talebinin zarar gördüğünü belirttiler."
Kaynak: AA
dikGAZETE.com