ANKARA - MELTEM BULUR
Irak'ın güney kentlerinde hizmet yoksunluğu ve elektrik kesintileri sebebiyle başlayan gösterilerin sadece söz konusu nedenlerden kaynaklanmadığı, gösterilerde bölgesel ve küresel dinamiklerin de rol oynadığı belirtiliyor.
ORSAM Irak Çalışmaları Koordinatörü Bilgay Duman, Irak'ta yaşanan gelişmelere ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Duman, söz konusu gösterilerin sadece halkın kamu hizmetlerini alamaması, yolsuzluk, işsizlik gibi nedenlerden kaynaklanmadığının altını çizdi.
"Irak'taki sorunlar sadece bugünle ölçülemez." diyen Duman, 2003 sonrası hemen hemen her yaz ülkenin güneyindeki hava şartları ve altyapı eksikliği nedeniyle bu tarz sorunlar yaşandığını hatırlattı.
Duman, halihazırdaki temel meselenin biraz da siyasetin Irak halkı üzerine yaratmış olduğu baskıyla ilgili olduğunu ifade ederek, özellikle güney halkı ve Şiilerin Irak'taki siyasete inancını yitirdiğini ve bu bölgelerde seçimlere katılım oranının ortalama yüzde 20-25'te kaldığını anlattı. Duman, seçimlerin sorunlu geçmesi, sonuçların hala açıklanması ve buna rağmen siyasi grupların hala hükümet pazarlığı içinde olması nedeniyle ülkede siyaset anlamında içsel bir baskı bulunduğunu vurguladı.
"İran, Irak'ı elinde tutmak istiyor"Irak'ta yaşanan gelişmelerin bölgesel ve küresel dengelerle de ilgisi olduğunu belirten Duman, şöyle devam etti:
"İran'ın siyaseten ön alma projesi içinde olduğunu görüyoruz. Zira seçimlere ilişkin bakıldığında, biraz daha İran'ı tamamen destekleyebilecek ya da İran ile iş birliği yapacak ya da sözünden çıkmayacak siyasi grupların çok fazla ön planda olmadığını görüyoruz. Bu anlamda Mukteda es-Sadr'ın biraz daha dengeli, rasyonel ve realist bir siyaset izlemesi, Suudi Arabistan'a göz kırpması, ABD ile çalışabileceğinin işaretlerini vermesi, Haydar El-İbadi'nin tekrar başbakan olma ihtimalinin gün yüzüne çıkması biraz İran'ı endişelendirmiş durumda. Çünkü üzerindeki hem ticari hem siyasi baskıyı Irak üzerinden hareket ederek atma konusunda bir siyaset izliyor. Suriye'ye açılım alanı yine Irak. Bu nedenle Irak'ı elinde tutmak istiyor ancak halkın İran'a olan tepkisi de bu gösterilerin en önemli noktalarından bir tanesiydi.
Sadr'ın gösterilere katılmaması ama buna rağmen destek vermesi dikkat çekici bir noktaydı. Yani halkın tepkilerini hem Sadr hem Ali es-Sistani geçerli ve haklı buluyor. Tabi her iki taraf da halkı kaybetme konusunda korku yaşıyorlar. Irak'ta özellikle son süreçte dini adamlar ve halk arasında makasın açıldığını görüyoruz. O nedenle Sistani mecburen halkın yanında olmak zorunda, desteğini kaybetmeyi göze alabileceğini düşünmüyorum."
"Gösteriler genişleme göstermiyor"Irak'ta parlamentonun 1 Temmuz itibarıyla geçerliliğini hukuki olarak yitirdiğini, hükümetin yetkisiz kalmış durumda olduğunu ve İbadi'ye yönelik bu baskının onun başbakan olma ihtimalinin de önüne geçilmeye çalışılan bir nokta olduğunu vurgulayan Duman, "Suudi Arabistan ve ABD'nin Irak'ın güney vilayetlerinde İran etkisini kırma yönünde bir politika izlediğini biliyoruz ve bu gösteriler tamamen bunun etkisi diye düşünüyorum. Ama bu gösteriler Basra'da başlayıp diğer vilayetlere yayılmasına rağmen insan sayısı anlamında bir genişleme göstermiyor. Yani standart bir profile ve genişlemeyen bir yapıya sahip." şeklinde konuştu.
Protesto gösterisi düzenleyenlerin büyük bölümünün de genç olduğuna işaret eden Duman, genç nüfusun genel nüfusa oranının neredeyse yüzde 70-75 olduğunu söyledi.
İbadi'nin bir komisyon oluşturarak hem aşiretler hem din adamları hem de güvenlik görevlileriyle görüştüğünü, Necef'te güvenlik yetkilisinin değiştirildiğini hatırlatan Duman, bu tarz atılacak küçük adımlarla ateşin sönmesinin beklendiğini ifade etti.
Duman, olayların ülkenin kuzeyine doğru çok yayılmaması ve elektrik kesintilerini Suudi Arabistan ve Kuveyt'in telafi edebileceği yönünde söylemlere de dikkati çekerek, "Bir dengeleme çabası söz konusu. Bölgesel ve küresel dinamikler de bu gösterilerde rol oynuyor diye düşünüyorum." değerlendirmesinde bulundu.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com