Irak'ta gözler yeni başbakan adayına teklif götürecek Cumhurbaşkanı'nda

Irak'ta siyasi partiler, meclis tarafından istifası kabul edilen Adil Abdulmehdi sonrası yeni başbakan arayışını sürdürürken, gözler hükümeti kurması için teklifte bulunması beklenen Cumhurbaşkanı Berhem Salih'e çevrildi. Meydanlardaki göstericiler ise siyasi partilerden uzak bağımsız başbakan ısrarını sürdürüyor.

Başkent Bağdat başta olmak üzere orta ve güney vilayetlerde devam eden hükümet karşıtı gösteriler 3'üncü ayına girerken, yeni bir başbakanın belirlenmesi için meclis binası ve siyasi liderlerin ikamet ettiği konutların bulunduğu Yeşil Bölge'de de hareketlilik sürüyor.

Yeşil Bölge ile arasında birkaç kilometre bulunan Tahrir Meydanı'ndaki göstericiler de Cumhurbaşkanı Salih'in hükümeti kurması için kime teklif götüreceği konusunu dikkatle izliyor.

Meydanları 1 Ekim'den bu yana boşaltmayan ve taleplerinin yerine getirilmesinde kararlı bir tutum sergileyen göstericiler, ülkeyi 16 yıldır yöneten başta Şii politikacılar olmak üzere mevcut siyasi elitten uzak bağımsız bir başbakanın koltuğa oturmasında ısrarcı.

Cumhurbaşkanı Salih ise ABD işgali sonrası en büyük ve etkili halk gösterilerine sahne olan Irak'taki bu hassas süreçte, yeni başbakana teklif götürülmesi hususunda henüz bir açıklama yapmadı.

Salih'in göstericiler ve meclisteki partilerin tepkisini çekmemek için dengeli bir şekilde hareket etmeye çalıştığı görülüyor.

Bağımsız Şii politikacı Abdulmehdi, 13 ay görevde kaldıktan sonra 29 Kasım'da görevinden istifa ettiğini duyurdu.

Abdulmehdi, ülkelerle anlaşma imzalama yetkisine sahip olmadan yeni başbakan seçilene kadar ofiste kalıp görevini sürdürebilir. Ancak Irak'ta hükümetler genel olarak koalisyon olduğu için siyasi partilerin ortak bir başbakan adayı üzerinde anlaşması da aylarca sürebiliyor.

Bunun yanı sıra Iraklı göstericilerin "bağımsız ve siyasi elitten uzak" bir aday ısrarı siyasi partiler üzerinde baskıyı artırırken, aralarındaki anlaşmayı da zorlaştırıyor.

Yeni hükümetin kurulmasının aylarca sürmesi halinde geçici hükümetin başında Abdulmehdi'nin mi yoksa Salih'in mi kalacağı da bir diğer tartışma konusu.

Anayasaya göre Cumhurbaşkanı'nın 15 gün içerisinde meclisin en büyük partisi ya da koalisyonunun adayına hükümeti kurma teklifi götürmesi gerekiyor. Ancak Meclis'te çoğunluğu elinde bulunduran herhangi bir siyasi parti mevcut değil. Cumhurbaşkanı Salih'in hükümeti kurma teklifini yeni başbakan adayına sunması için kalan süre ise 9 gün.

329 sandalyeli Meclis'te 54 milletvekili bulunan Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr'ın liderliğindeki Sairun Koalisyonu Meclis'teki 1'inci parti.

Sairun Koalisyonu, Cumhurbaşkanı Salih'e daha önce gönderdiği resmi yazıda meclisteki birinci parti konumundan feragat ettiğini, başbakan adayı sunmayacağını bildirdi.

Bu da Salih'i meclisin ikinci büyük grubu İran'a yakın Haşdi Şabi'nin siyasi kolu Fetih Koalisyonuna ve onun meclis çoğunluğuna ulaşması için diğer partilerle sağlayacağı ittifak sonucu çıkaracağı meclisin en büyük koalisyonuna yöneltecek.

Ancak Fetih Koalisyonu şu ana kadar başbakan adayının çıkarılması için meclisteki diğer gruplarla ittifak arayışına girdiği yönünde herhangi bir açıklama yapmadı.

Irak Meclisi Hukuk Komitesi Üyesi Bahar Mahmud, yaptığı basın açıklamasında, "Meclis, Anayasanın 75'inci maddesine göre başbakanın istifasını kabul ettikten sonra sürecin Anayasanın 81. maddesine göre işlemesi gerekiyor. Bu maddeye göre de 15 gün içinde yeni hükümet kurulana kadar hükümete geçici olarak Cumhurbaşkanı liderlik yapacak." dedi.

Fetih Koalisyonu Milletvekili Amir Fayiz ise "Meclis, Cumhurbaşkanına meclisin en büyük partisinin adayına hükümeti kurma teklifi götürmesi için talep yazısı gönderdi ancak Sairun Koalisyonunun meclisin 1'inci partisi olmasından vazgeçmesi, Berhem Salih'i zor durumda bıraktı." ifadelerini kullandı.

Şii milletvekiline göre Salih, mevcut krizi çözmek amacıyla meclisin en büyük koalisyonunun belirlenmesi için anayasa mahkemesine başvurma yolunu deneyebilir.

AA muhabirine konuşan Irak Meclisi'ndeki Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Milletvekili Ahmet Saffar, yeni başbakanda aradıkları özelliklere ilişkin, "Herhangi bir Iraklı başbakanlık koltuğuna oturabilir. Bu konuda hiçbir kırmızı çizgimiz bulunmuyor. Ancak yeni başbakan merkezi yönetimin olduğu kadar Kürdistan bölgesinin de çıkarını gözetmeli ve buna göre de dengeyi kurmalı." değerlendirmesinde bulundu.

Iraklı Şii dini mercilerden Kasım Taii de yaptığı yazılı açıklamada, yeni başbakanla ilgili, "Irak'ın yeni başbakan adayı çifte vatandaş değil, sadece Irak vatandaşlığına sahip olmalı ve bu kişinin ülkenin herhangi bir coğrafyası ya da mezhebinden (Sünni) olmasında mahzur görmüyoruz." ifadelerini kullandı.

Yeni hükümetin ne zaman ve kim tarafından kurulacağı tartışmaları sürerken, bu hükümetin ülkeyi erken seçime götürecek geçici hükümet mi yoksa Abdulmehdi'den sonra kalan 3 yıllık süreyi tamamlayacak hükümet mi olacağı da tartışılıyor.

Bu tartışmalar ışığında Şii Ulusal Hikmet Akımı lideri Ammar el-Hekim'den "erken seçim" çıkışı geldi.

Hekim, Fransa'nın Bağdat Büyükelçisi Bruno Aubert ile görüşmesi sırasında, kurulacak yeni hükümetin "geçici hükümet" olacağı ve bunun ülkeyi erken seçime hazırlaması gerektiğini açıkladı.

Sünni lider Usame en-Nuceyfi de erken seçim taleplerini sık sık dile getiriyor.

Irak Meclisi'ndeki Kanun Devleti Koalisyonu lideri ve eski Başbakan Nuri el-Maliki ise siyasi grupların başbakan adayı belirleme toplantılarının sürdüğünü söyledi ve yeni başbakanın dini merci Ali es-Sistani'nin açıkladığı "reformları hızlıca yerine getirebilen" ve halk tarafından da kabul edilen biri olması gerektiğini kaydetti.

Maliki'nin başbakanlık için mevcut kabinedeki Yüksek Öğretim Bakanı Kusay es-Suheyl'i aday gösterdiği iddia edilmişti.

Kaynak: AA