Ekonomi kurumları yeni sisteme uyumlaştırılıyor

ANKARA

Anayasa'da yapılan değişikliklere uyum sağlanması amacıyla bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde değişiklik yapılması hakkındaki 703 sayılı KHK, Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlandı.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçişte ekonomiyle ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşların yapıları, görev ve yetkilerinde değişikliğe gidildi, yeni sisteme ilişkin mevzuatta düzenleme yapıldı.

Ekonomik ve Sosyal Konseyin Başkanı Cumhurbaşkanı olurken, konseyin üyeleri Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek.

Maliye Bakanlığı adı "Hazine ve Maliye Bakanlığı" olurken, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, düzenlemeyle Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı adıyla göreve devam edecek. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının adı Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı oldu. Gümrük ve Ticaret Bakanlığına ilişkin düzenlemelerde ise Ticaret Bakanlığına atıf yapıldı.

Hazine Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un adı "Fiyat İstikrarı ile Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun" şeklinde değiştirildi. Söz konusu kanunda finansal sistemin bütününe sirayet edebilecek ölçüde olumsuz bir gelişmenin ortaya çıkması ve bu durumun Finansal İstikrar Komitesi tarafından tespiti halinde, alınacak tedbirleri belirleme yetkisi Bakanlar Kurulu'ndan Cumhurbaşkanı'na devredildi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu'nda değişikliğe gidilirken, bankanın hükümetle ilişkisi, Cumhurbaşkanı veya görevlendireceği bir bakan aracılığıyla da sağlanacak.

Üyelerin görevleri, özel bir kanuna veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesine dayanmadıkça, banka dışında teşrii, resmi veya özel herhangi bir görev ile birleşemeyecek. Para Politikası Kuruluna ilişkin olarak, Merkez Bankası Başkanın önerisi üzerine atanacak üyeye ilişkin "müşterek kararla" ibaresi metinden çıkarıldı.

Tanıtma Fonu Cumhurbaşkanı'nın emrine verilirken, Fonun sekretarya hizmetleri Cumhurbaşkanı'nca görevlendirilecek bakanlık veya kurum tarafından yerine getirilecek.

Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğünün işlemleri ve harcamalarının şekli, satınalma ve satma, yapma ve yaptırma, kiralama ve kiraya verme ve hesap usulleri, menkul ve gayrimenkul amortisman payları ve müdürlük ile personelin görev ve yetkileri Cumhurbaşkanlığı'nca onanacak.

Özelleştirme Yüksek Kurulunca görülmekte olan işler Cumhurbaşkanı veya yetkilendireceği makam tarafından sonuçlandırılacak.

Gelir İdaresi Başkanlığı, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, Kalkınma Ajansları, Karayolları Genel Müdürlüğü, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı, Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü, Türk Patent ve Marka Kurumu ile ilgili mevzuatta da değişikliğe gidildi.

Güneydoğu Anadolu Projesi, Doğu Anadolu Projesi, Doğu Karadeniz Projesi ve Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi başkanlıkları Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlanırken, başkanlıkların süresini uzatmaya ve kapsadıkları illeri belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkili kılındı.

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), yeni dönemde öğrenim ve öğrenim sonrasında üstün başarısıyla kendini gösteren gençleri izleyerek, onların yetişme ve gelişmelerine yardım etmek amacıyla burs vermekle görevli olacak.

Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla, Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkındaki KHK, Resmi Gazete'nin 3. mükerrer sayısında yayımlandı.

Buna göre, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Kanunun adı, "Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun" şeklinde değiştirildi. Yeni dönemde TÜBİTAK, öğrenim ve öğrenim sonrasında üstün başarısıyla kendini gösteren gençleri izleyerek onların yetişme ve gelişmelerine yardım etmek amacıyla Yüksek Öğrenim Öğrencilerine Burs, Kredi Verilmesine İlişkin Kanun hükümlerine tabi olmaksızın, burslar vermekle görevli olacak.

Kurumun Yönetim Kurulu, TÜBİTAK ile diğer kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler arasında çıkan ihtilafların hukuki anlaşma veya sözleşme değişikliğiyle neticelendirilmesinde karar vermeye, tutarı 5 bin liraya kadar olmak üzere maddi veya hukuki nedenlerle kovuşturulmasında, yüksek mahkeme ve mercilerde incelenmesini istemekte yarar bulunmayan açılacak veya açılmış olan dava, icra ve benzeri takiplerden vazgeçmeye, bir hakkın tanınmasına, menfaatin terkinine, uygun ödemeye karar vermeye yetkili olacak.

Her ay toplanan "Bilim Kurulu"nun ismi "Yönetim Kurulu" olacak. Yükseköğretim Kanununa göre görevlendirileceklerin aylık, ücret, ödenek, her türlü zam ve tazminatları, Cumhurbaşkanı tarafından tespit edilecek. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu Kurulmasına İlişkin Kanun Hükmünde Kararname, yürürlükten kaldırıldı.

Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun adı "Patent ve Marka Vekilliği ile Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun", Türk Standardları Enstitüsü (TSE) Kuruluş Kanununun adı "Türk Standardları Enstitüsü ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun" olarak değiştirilirken, Türkiye Bilimler Akademisinin (TÜBA) Kurulması Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname, yürürlükten kaldırıldı.

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) Kurulması Hakkında Kanunun adı "Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Teşvik ve Muafiyetleri Kanunu" olarak değiştirildi. Başkanlık bütçesine, teşkilata ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde belirtilen gelirler de eklendi.

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin adı, "Yükseköğretim Kurumlarının Araştırma ve Geliştirme Projelerinin Karşılanması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" şeklinde değiştirildi.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesinden, kurumların teknolojik araştırma ve geliştirmeye aktif katılımını sağlayacak program, proje geliştirmek ve uygulanmasını sağlamak hedefiyle yükseköğretim kuramlarına araştırma ve geliştirme projeleri karşılığı aktarılan hibe niteliğindeki tutarlar, ilgili idarelerin bütçelerine gelir kaydedilmeksizin proje adına açılacak özel hesaplarda izlenecek. Yükseköğretim kurumlan ve vakıf üniversitelerine aktarılan tutarların harcanmasına ve muhasebeleştirilmesine ilişkin hususlar, Hazine ve Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek.

Öte yandan Kamu İhale Kanundaki istisnalara "Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Cumhurbaşkanına bağlı olarak kurulan ofisler ve başkanlıkların, Türkiye'nin tanıtımı, ülkedeki yatırımların veya finans kaynaklarının artırılması, dijital dönüşüm ve teknolojik gelişimin sağlanması amacıyla yapacakları mal ve hizmet alımları" eklendi.

Cumhurbaşkanlığı hizmetlerinin özelliği ve güvenlik şartlarına uygun şekilde yerine getirilme zorunluluğu nedeniyle Cumhurbaşkanlığınca gerçekleştirilecek her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin ihaleler, savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması halinde pazarlık usulü ile yapılabilecek.

Kurumun karar organı biri başkan, biri ikinci başkan olmak üzere en az 4 yıllık öğrenim görenler arasından Cumhurbaşkanınca atanan 9 üyeden oluşan Kamu İhale Kurulu olacak. Kurul Başkanı, Kurumun da başkanı olarak görev yapacak.

Üyelerin geçmişte ve halen bir siyasi parti ile aday gösterilme dahil üyelik ve görev alma ilişkilerinin bulunmaması gerekecek.

Diğer taraftan mevzuatta Serbest Bölgeler Koordinasyon Kuruluna yapılmış olan atıflar, Cumhurbaşkanınca belirlenen kurul veya mercice yapılmış sayılacak.

Endüstri Bölgeleri Kanunu ve Organize Sanayi Bölgeleri Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunda yapılan düzenleme ile de Endüstri Bölgeleri Koordinasyon Kuruluna ilişkin madde yürürlükten kaldırıldı.

4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanununda yapılan değişiklikle de Rekabet Kurulu, biri başkan diğeri ikinci başkan olmak üzere Cumhurbaşkanı tarafından atanan yedi üyeden oluşacak.

Kurul üyeleri, en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında ilgili şartları taşıyanlar arasından seçilecek. Emeklilik açısından Kurul Başkanı "Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı", Kurul Üyeleri "Bakanlık Genel Müdürleri" ile aynı düzeyde kabul edilecek.

Buna göre, kamu maliyesi ilkelerinin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek ve izlenecek. Stratejik plan hazırlamakla yükümlü olacak kamu idarelerinin ve stratejik planlama sürecine ilişkin takvimin tespitine, stratejik planların kalkınma planı ve programlarla ilişkilendirilmesine yönelik usul ve esaslar Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek.

Kamu idarelerinin bütçelerinin stratejik planlarda belirlenen performans göstergelerine uygunluğu ve idarelerin bu çerçevede yürütecekleri faaliyetlerle performans esaslı bütçelemeye ilişkin diğer hususlar Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek.

Bakanlıklarda en üst yönetici Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek.

Bütçeler kurumsal, işlevsel ve ekonomik sonuçların görülmesini sağlayacak şekilde Cumhurbaşkanlığınca uluslararası standartlara uygun olarak belirlenen bir sınıflandırmaya tabi tutularak hazırlanacak ve uygulanacak.

Kamu gelirlerinin azalmasına veya kamu giderlerinin artmasına neden olacak ve kamu idarelerini yükümlülük altına sokacak kanun tekliflerinin getireceği mali yük, orta vadeli program ve mali plan çerçevesinde, en az üç yıllık dönem için hesaplanacak ve tekliflere eklenecek. Sosyal güvenliğe yönelik kanun tekliflerinde ise en az yirmi yıllık aktüeryal hesaplara yer verilecek.

Cumhurbaşkanlığı merkezi yönetim bütçe kanunu teklifini hazırlayacak ve bu amaçla ilgili kamu idareleri arasında koordinasyonu sağlayacak. Merkezi yönetim bütçesinin hazırlanma süreci, Cumhurbaşkanı tarafından en geç eylül ayının ilk haftası sonuna kadar kalkınma planları, stratejik planlar ve genel ekonomik koşulların gerekleri doğrultusunda makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri de kapsayacak şekilde onaylanan orta vadeli programın Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla başlayacak.

Orta vadeli programla uyumlu olmak üzere, gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminleri ile birlikte hedef açık ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını içeren ve Cumhurbaşkanı tarafından onaylanan orta vadeli mali plan, en geç eylül ayının onbeşine kadar Resmi Gazete'de yayımlanacak. Bu doğrultuda, kamu idarelerinin bütçe tekliflerini ve yatırım programını hazırlama sürecini yönlendirmek üzere, Bütçe Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberi ile Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberi Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanarak en geç eylül ayının onbeşine kadar Resmi Gazete'de yayımlanacak.

Merkezi yönetim bütçe kanun teklifi mali yılbaşından en az yetmiş beş gün önce Cumhurbaşkanı tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulacak.

Merkezi yönetim bütçe kanununun süresinde yürürlüğe konulamaması halinde, geçici bütçe kanunu çıkarılacak. Geçici bütçe ödenekleri, bir önceki yıl bütçe başlangıç ödeneklerinin belirli bir oranı esas alınarak belirlenecek. Geçici bütçe kanununun da çıkarılamaması durumunda, yeni bütçe kanunu kabul edilinceye kadar bir önceki yılın bütçesi yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanacak.

Cari yıl bütçesinin yürürlüğe girmesiyle geçici bütçe veya yeniden değerleme oranına göre artırılarak belirlenen bütçe uygulaması sona erecek ve o tarihe kadar yapılan harcamalar ve girişilen yüklenmeler ile tahsil olunan gelirler cari yıl bütçesine dahil edilecek.

Kamu yatırım projeleri, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde hazırlanacak, uygulanacak ve izlenecek.

Bütçe ödeneklerinin ilgili birimlere dağılımının planlanması ve kullanılmasına ilişkin usül ve esaslar Cumhurbaşkanlığı, ödenek gönderme belgesine bağlanmasına ilişkin usul ve esaslar ise Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenecek.

Kesin hesap kanunu teklifi, muhasebe kayıtları dikkate alınarak, merkezi yönetim bütçe kanununun şekline uygun olarak Hazine ve Maliye Bakanlığınca hazırlanacak. Bu teklif, bir yıllık uygulama sonuçlarını karşılaştırmalı olarak gösteren değerlendirmeleri içeren gerekçesiyle birlikte izleyen mali yılın Haziran ayı sonuna kadar Cumhurbaşkanı tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulacak ve bir örneği Sayıştaya gönderecek.

Mali yönetim ve kontrol sisteminin zaafa uğradığı, yolsuzluk veya kamu zararına yönelik emarelerin ortaya çıktığı durumlarda Cumhurbaşkanı kamu idarelerinin tüm mali yönetim ve kontrol sistemlerini, mali karar ve işlemlerini mevzuata uygunluk yönünden teftiş ettirecek.

Kamu idarelerinin yeniden teşkilatlanmasının gerektirdiği bütçe işlemlerini yapmaya, bütçenin uygulaması ile kesin hesapların hazırlanmasına ilişkin olarak gerekli her türlü düzenlemeyi yapmaya Cumhurbaşkanı yetkili olacak.

Kamu idarelerinin yeniden teşkilatlanmasına ilişkin süreç tamamlanıncaya kadar yapılması gereken zorunlu harcamalar kapatılan idare veya ilgili idare bütçesinden gerçekleştirilecek.

Kapatılan harcama birimi ve idareler için faaliyet raporu düzenlenmeyecek. Bu birim ve idarelerin yılı faaliyet sonuçları görev, yetki ve sorumluluklarının devredildiği idarelerin faaliyet raporlarında gösterilecek.

Kaynak: AA