Oran
Cezayir’in doğusundaki Avras (Aures) dağlarında yer alan Tagith bölgesi, özgürlük ve bağımsızlık hedefiyle Fransız sömürgeciliğine karşı 68 yıl önce devrimin fitilinin ateşlendiği yer olarak biliniyor.
Fransa'nın Afrika kıtasındaki sömürgeci tarihinin en güncel ve en kanlı örneğini teşkil eden Cezayir, yaklaşık 1,5 milyon cana mal olan bağımsızlık savaşını 1 Kasım 1954'te başlattı.
Ülkedeki 132 yıllık işgal ve sömürge yönetimi, 5 Temmuz 1962'de sona erdi.
Cezayir, 8 yıl süren bağımsızlık mücadelesiyle bu uğurda en ağır bedel ödeyen ülkelerden biri kabul edilirken, yaşanan büyük acılar Fransa'nın Afrika'dan çekilirken bıraktığı "kara leke" olarak tarihe yazıldı.
Cezayir makamlarına göre, Fransız sömürgesi, ülkenin servetini yağmalaması ve ulusal kimliğini yok etme girişimlerinin yanı sıra arkasında 5 milyondan fazla şehit bıraktı.
Bağımsızlığın 60. yıl dönümü
Bugün Fransız sömürgeciliğine karşı “Onurlu bir tarih ve yeni bir dönem” sloganıyla 60’ıncı bağımsızlık yıl dönümünü kutlayan Cezayir’in doğusundaki Batna kenti kırsalında bulunan Tagith bölgesi, 68 yıl önce başlayan kurtuluş savaşında Fransız işgalcilere ilk merminin sıkıldığı yer olarak tarihe geçti.
Fransız sömürgeciliği, 1 Kasım 1954'te patlak veren Cezayir devrimi hazırlıklarının zamanlaması ve gizliliği karşısında şaşırırken, Tagith’in toprağı devrimcilerin ilk harekatına sahne oldu.
Kimilerine göre Tagith ismi M.Ö. 145 yılında buradan geçen Roma askeri birliğinin adından gelirken, kimilerine göre de Berbericedeki (Amazig dili) taş kelimesini ifade ediyor.
Fransa sömürgesi altında zulüm yılları
Fransa, yüzyıllar boyunca Osmanlı Devleti’nin yönetiminde kalan Cezayir'i 1830'da işgal etti.
Kuzey Afrika'daki diğer sömürgelerin aksine Cezayir'i topraklarına katan Paris, buraya 1 milyona yakın yerleşimci göndererek kalıcılığını pekiştirdi.
Fransa'nın iki dünya savaşı ve diğer askeri operasyonlarında daha fazla özerklik vaadiyle silah altına aldığı Cezayirliler, ülkelerine döndüklerinde, Fransız sömürge yönetimince ikinci sınıf vatandaş muamelesi görmeye devam etti.
Cezayirlilerin eşit şartlarda siyasi temsil çabaları da en kanlı biçimde bastırıldı.
Turistlerin uğrak yeri: Devrimin Tagith’i
Avras dağlarının eteğinde, Batna kentine bağlı Tikkut beldesinin kırsalında yer alan Tagith’te bugün bulunan anıtın üzerinde, “Tagith: 1 Kasım Devriminin başlangıç noktası” ifadesi ve bu süreçte hayatını kaybeden şehitlerin adları yazıyor.
Batna şehir merkezinden ayrıldıktan sonra yol, ilerledikçe yüksekliği artan bir dağ yolu Tagith'e uzanıyor. Evlad-ı Musa köyünün yanı başındaki Tagith’e giden yol, zaman zaman kayısı tarlaları ve palmiye vahalarıyla çevreleniyor.
Bugün yerli turistlerin uğrak yeri haline gelen Tagith’in devrimde oynadığı rolü uzmanlarla konuştuk.
6 komutan ve devrimin ilk kıvılcımı
Batna Üniversitesinden Modern Tarih Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Profesör Doktor Hamal Mesrahi, Tagith bölgesinin işgal ordusuna karşı ilk operasyonun yapıldığı yer olduğunu vurguladı.
Mesrahi, "Tikkut beldesinde benzer iki yer daha var. Burada telefon hatları kesiliyor, köprü havaya uçuruluyor ve Fransız ordusuna ait bir askeri kışlaya ateş edilmeye başlanıyor." dedi.
Cezayirli akademisyen, "1 Kasım 1954 gecesi kurtuluş devriminin patlak vermesi yalnızca Batna'da olmadı. Mustafa Bin Bulid, Murad Diduş, Kerim Belkasım, Rabih Baytat, Arabi Bin Mehidi ve Muhammed Budiyaf’tan oluşan 6 lider tarafından planlanan silahlı devrim harekatı ülkenin dört bir tarafında başlamıştı." ifadelerini kullandı.
Neden Tagith?
Gazeteci ve tarihçi Salih Suudi de, devrimin önemli komutanlarından Mustafa Bin Bulid'in devrim ateşinin yakılmasından kısa süre önce Tagith’in yer aldığı Evlad-ı Musa’da bölge temsilcileriyle bir araya gelerek Batna, Biskra ve Hanşala kentlerindeki devrimci gruplara silah dağıtılması talimatı verdiğini belirtti.
Suudi, Tagith bölgesinin bulunduğu Evlad-ı Musa köyünün güvenli ve müstahkem bir stratejik konuma sahip olduğuna ve Bin Bulid ile yardımcılarının devrimin patlak vermesinden saatler önce burada bulunduklarına dikkati çekti.
Suudi, "Burası özellikle tarih ve turizm açısından büyük bir sembolizme sahip. Bölge bugün kurtuluş devriminin tarihiyle ilgilenenlerin uğrak yeri haline geldi." dedi.
Cezayir halkının sömürgeciliğe karşı hikayesini anlatıyor
Batna Valiliği Kültür Uzmanı Hamide Şuşan ise, bölgenin sembolik öneminin büyük olduğuna vurgu yaparak, "Tagith, zulüm ve sömürüye karşı mücadeleyi ve direnişi simgelediği için Cezayirliler için büyük bir tarihi öneme sahiptir." dedi.
Vatanlarını Fransız sömürgeciliğinden kurtarmak için yüz binlerce Cezayirlinin şehit düştüğünü hatırlatan Şuşan, "Tarihi Tagith bölgesi, Cezayir halkının sömürgeciliği reddetmesinin ve düşmana karşı birleşmesinin hikayesini anlatıyor." ifadelerini kullandı.
1,5 milyon cana mal olan bağımsızlık
Cezayir, 8 yıllık mücadelenin ardından Temmuz 1962'de gerçekleştirilen referandumda yüzde 99,72 "evet" ile bağımsızlığına kavuştu.
Ülkede yıllar süren insanlık dışı savaşta, yaklaşık 1,5 milyon Cezayirli hayatını kaybetti, milyonlarca insan yerinden oldu.
Gerek Fransa'da gerekse uluslararası camiada sanat, sinema ve edebiyat dünyası Fransa'nın Cezayir'deki kara lekesini kabul etti.
Dünyaca ünlü Fransız sanatçılar, satırlarına, tablolarına, eserlerine ve beyaz perdeye bu lekeyi yansıtarak geçmişle yüzleşmeye çalıştı ancak Fransa hâlâ Cezayir'de soykırıma varan kanlı suçlarını kabul etmiyor.
Kaynak: AA
.
dikGAZETE.com