BM'dan çarpıcı Yemen tespiti

Birleşmiş Milletler (BM) Uluslararası Yemen Heyeti üyesi Melissa Parke, Yemen'de resmi makamların aksine 2015'ten bu yana on binlerce sivilin hayatını kaybettiğini ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) bağlı güçlerin "gizli gözaltı merkezlerindeki" tecavüz vakalarını da belgelediklerini belirtti.

BM öncülüğünde Aralık 2017'de kurulan Yemen'deki insan hakları ihlallerini izlemek ve raporlamak üzere "tanınmış uluslararası ve bölgesel uzmanlardan" oluşan 3 kişilik heyet, ikinci raporunu dün açıklandı.

Raporda, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin başını çektiği koalisyon olmak üzere, tarafların "muhtemelen savaş suçu işlediği" ve "uluslararası hukukun" ihlal edildiği vurgulandı.

Koalisyon güçlerinin Yemen'de işlediği uluslararası suçların detaylarıyla anlatıldığı raporda, geçen yıl açıklanan ilk raporun aksine BAE'nin insan hakları ihlallerine geniş yer verilmesi dikkati çekti.

Raporda, Yemen'deki taraflara silah satan ülkelere sert eleştiriler yöneltildi. Özellikle ABD, İngiltere ve Fransa'nın, Suudi Arabistan ve BAE'ye silah satarak, istihbarat ve lojistik destek vererek koalisyonun işlediği savaş suçlarına ortak olmuş olabileceği uyarısında bulunuldu.

Suudi Arabistan ve BAE'nin hava saldırılarıyla sivilleri öldürdüğü vurgulanan raporda, bu iki ülkenin sivilleri kasten gıdadan mahrum bırakarak ülkeyi kıtlığa sürüklediği belirtildi. Ayrıca Husilerin de şehirleri bombaladığı ve çocukların asker olarak olarak kullandığı, İran'ın da Husilere silah temin etmiş olabileceği raporda yer aldı.

Üç kişilik uluslararası Yemen Heyetinin tek kadın üyesi Parke, açıklanan çarpıcı rapor ve Yemen'deki insani duruma ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

BM'de çeşitli kademelerde görev yapan Avustralyalı Melissa Parke, Yemen'de resmi kayıtların 10 bine yakın gösterdiği sivil ölü sayısının gerçeği yansıtmadığına dikkati çekti.

Parke, ülkede savaşın devam etmesi ve kısıtlı erişimden dolayı kesin sivil ölü sayısını kestiremediklerine işaret ederek şöyle konuştu:

"Çatışmaların doğrudan sonucu olarak ölen sivillerin gerçek sayısı on binlercedir. Fakat, bir de dolaylı olarak yani nüfusun açlığa mahkum edilmesi, insani yardımların kısıtlanması ve sağlık hizmetlerine erişimin zor olması gibi nedenlerden potansiyel olarak milyonlarca sivil etkilendi."

"Şu an 24,1 milyon Yemenli yani nüfusun yüzde 80'i sadece hayatta kalabilmek için insani yardıma muhtaç." diyen Parke, koalisyon güçlerinin Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü'ne ait kolera tedavi merkezine düzenlediği saldırının da potansiyel savaş suçu sayılabileceğinin altını çizdi.

Parke, Yemen heyetinin Başkanı Tunuslu Kamel Jendoubi tarafından geçen ağustos ayında BM'ye teslim edilen Yemen'deki meşru hükümet, Suudi Arabistan ve BAE'den savaş suçları işlediğinden şüphe duyulan kişilerin yer aldığı "gizli listeye" de açıklık getirdi.

Uluslararası toplumun Yemen'deki savaş suçlarına yönelik "hesap verebilirlik mekanizmasını" oluşturana kadar, başta Suudi Arabistan ve BAE'den savaş suçu işleyen kişi listesinin, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet tarafından muhafaza edileceği bilgisini paylaşan Parke, bu mekanizmanın kurulması halinde "gizli listenin" Bachelet tarafından mahkemeye sunulacağını ifade etti.

Parke, böylelikle savaş suçu işlediğinden şüphelenilen kişiler hakkında soruşturma ve yargılanma yolunun açılacağına vurgu yaptı.

Yemen'de uluslararası suç işleyenlerin mutlaka hesap vermesi gerektiğini belirten Parke, mekanizmanın kurulmasındaki gecikmenin daha fazla savaş suçu işlenmesi anlamına geleceği uyarısında bulundu.

Parke, isim vermeden ABD, İngiltere ve Fransa başta olmak üzere Suudi Arabistan ve BAE'ye silah satan ülkelere çağrıda bulunarak, "Bu ülkeler, çatışan taraflara silah satışını durdurmalıdır. Silah transferi ruhsatlarını yasaklamalı, ayrıca kendileri de çatışan taraflara silah tedarikini durdurmalıdırlar. Bunlar bizim tavsiyelerimiz." şeklinde konuştu.

Parke, koalisyon güçlerine silah tedarik eden ülkelerin Yemen'deki uluslararası insan hakları hukukunun ihlalinden ve savaş suçlarından sorumlu olabileceği uyarısında bulundu.

Yemen'de Husiler de dahil çatışan tarafların bazı ulaşılması güç bölgelerde "gizli gözaltı merkezileri" kurduğunu belirten Parke, BAE'nin özellikle ülkenin güneyinde bu tür faaliyetlerde bulunduğunu aktardı.

Parke, "(BAE) Kadınlar da dahil tutuklulara işkence yapıyorlar. Bazı durumlarda da bu tutuklululara cinsel istismarlarda bulunuyorlar. BAE destekli güçlerin tecavüz vakalarını belgeledik." diye konuştu.

Uluslararası topluma Yemen'de savaş suçu işleyenlerden hesap sorulması çağrısında bulunana Parke, "Bu hemen yapılmalı. Çünkü bu savaşın tek kurbanı masum Yemen halkıdır. Artık bir adım atmalıyız. Şimdi uluslararası toplumun bir şeyler yapmasının tam zamanı." değerlendirmesinde bulundu.

Kaynak: AA