Belene toplama kampının tanıkları ve gerçekleri

SOFYA – İhvan Radoykov

Bulgaristan’da 1989 yılına dek iktidarda kalan komünist rejiminin kurduğu Belene toplama kampında yaşananlar kitap haline getirildi.

Araştırmacı yazar Borislav Skoçev, kampın 38 yıllık geçmişini, “Belene Toplama Kampı 1949-1987, Özgür İnsanı Öldüren Ada” adlı belgesel kitabında anlattı.

Sovyetler Birliği’ne bağlı Kızıl Ordu’nun desteği ile Bulgaristan’da 1944 yılında darbe ile iktidara gelen komünistler, 45 yıllık yönetimleri sırasında muhalifleriyle hesaplaşmak üzere çok sayıda toplama kampı kurmuştu. Bunlardan en korkuncu ise ülkenin Kuzey komşusu Romanya ile ortak sınırı oluşturan Tuna Nehri’ndeki bir adayla aynı adı taşıyan Belene Kampı olmuştu.

Kitaptaki verilere göre kampın 1949 yılındaki kuruluşunda yargılanmadan buraya sürülen kişilerin sayısı bin 591'di. Kampa ilk girenlerin arasında bin 30 Bulgar, 139 Türk, 28 Pomak ve diğer azınlıklara ait kişiler yer aldı.

Muhalefetin sesini susturmak için tek partili diktatörlük rejiminin kurduğu Belene kampında işkence edilerek öldürülen binlerce insanın kesin sayısının belirlenmesi hala mümkün değil. Kampın kapalı cezaevinden sıradan bir cezaevine dönüştürüldüğü 1987 yılında da burada tutulan insanların sayısı 5 bin civarındaydı.

Yazar Skoçev, hayatının 10 yılını vererek, Belene ile ilgili arşivlerde bulduğu belgeleri ve sağ kalan görgü tanıkların anılarını toplayarak, kanlı rejimin vahşetlerinin unutulmamasını sağladı.

Başkent Sofya’da kitabın galasına katılan Bulgaristan’da eski komünist diktatör Todor Jivkov’un rejimine karşı mücadelenin simge isimlerinden biri olan Sabri İskender, AA muhabirine, bir yıl tutulduğu Belene kampı ile ilgili anılarını anlattı. İskender, “Bir suçumuz yoktu, Müslümanlığımızı savunduğumuz için Belene’ye yollandık.” dedi.

Jivkov, 8 milyonluk ülkenin nüfusunun yüzde 10’nunu oluşturan Türk ve Müslümanlara karşı asimilasyon kampanyası başlatmıştı. Diğer dini ibadetlerin yanı sıra Müslümanların da ibadet etmelerini yasaklayan rejim bununla yetinmeyip Türk ve Müslümanların isimlerini de zorla değiştirmişti.

Sabri İskender, bu baskılara karşı çıktığı için hayatının 4 yıl 4 ayını çeşitli cezaevlerinde geçirdiğini anlattı. Ancak bu cezaların en korkuncuyla Belene’de karşılaştığını vurguladı.

“Tek suçumuz Müslüman olmaktı.” diyen İskender, “Belene’de bizim birimimizde 517 Türk ve 11 Bulgar vardı. Oradaki diğer Türklerle beraber Türk isimlerimizi savunmaya devam ettik. 1989 yılında rejim çöktüğünde anavatan Türkiye’ye sığındım.” dedi.

Rejimin uygulamaya çalıştığı asimilasyon siyasetini kabul etmedikleri için mahkeme önüne çıkarılmadan Belene kampına sürüldüklerini anlatan İskender, halka bu eziyeti çektiren suçluların halen cezalandırılmamış olmalarından rahatsızlık duyduğunu söyledi.

Asimilasyon kampanyası ile ilgili açılan davadaki sanıkların çoğunun öldüğünü, günümüzde sadece eski Başbakan Georgi Atanasov’un hayatta olduğunu belirten İskender, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Biz, bu mahkemeden memnun değiliz, çünkü çok uzatıldı, çok geç kalındı. Bence bu dava bir aldatmacadır. Çünkü bir mahkeme davası 25 sene sürmez.”

Toplama kampı ile ilgili bin sayfalık gerçekleri derleyen Borislav Skoçev’in kitabının tanıtımına katılan tarih profesörü Evlina Kelbeçeva, Belene kampının “komünizmin en korkunç mecazı” olduğunu söyledi.

Ülkenin 1990 yılında kurulan ilk demokratik meclisinde milletvekilliği olan Belene mahkumlarından Petko Ogoyski ise komünizmin “eşitlik için söz veren yapay bir ideoloji” olduğunu ifade etti. Eski rejimin felsefesini “siyasi bir uyuşturucuya” benzeten Ogoyski, “Kendi soydaşlarının mezarlarının üzerinden geçerek hümanizmden söz eden başka hiçbir rejim yoktur.” dedi.

Komünist darbesi öncesi bir çiftçi partisinin üyeliğini yaptığı için Belene kampına sürülen Tzvetan Cermanova da “Komünistler proleter diktatörlük kurmak istemişti. Biz de diktatörlükle demokrasi kurulmaz diye iddia etmiştik.” diye konuştu.

Komünist rejiminin 1989 yılında düşmesinden 2 yıl önce toplama kampından sıradan bir cezaevine dönüştürülen Belene ile ilgili kitabında, oradaki yaşamın tüm yönlerini ele alan yazar Skoçev, eski komünistlerin gizlemeye çalıştığı vahşeti görgü tanıklarının ifadeleri ve arşiv belgeleriyle gün ışığına çıkardı.

Belene’de yaşananların bir parçasını oluşturduğu, ülkede 1989 yılına dek Türk ve Müslümanlara karşı yürütülen asimilasyon kampanyası ile ilgili açılan dava, üzerinden 25 yıl gibi uzun bir süre geçmiş olmasına rağmen halen sonuçlanmadı.