Ankara
Afrika, Türkiye'nin dış ticaretinde son 20 yıllık dönemde önemli gelişme gösterirken kıtayla ticaret hacminin yıl sonunda 45 milyar doları bulacağı öngörülüyor.
AA muhabirinin Ticaret Bakanlığından edindiği bilgiye göre, Afrika ülkeleriyle ticaret ve yatırım ilişkilerinin artırılması için atılan adımlar meyve veriyor.
Bakanlığın ihracat pazarlarının çeşitlendirilmesine yönelik çalışmaları kapsamında 2022-2023 dönemi için belirlenen "hedef ülkeler" arasında Afrika kıtasından Etiyopya, Güney Afrika Cumhuriyeti, Nijerya, Libya ve Mısır yer aldı. Bu ülkeler Türk iş insanları için Afrika bölgesinde önemli birer merkez niteliği taşımasının yanında Afrika içindeki diğer pazarlara da erişim imkanı sağlayacak.
Bakanlıkça hazırlanan "Uzak Ülkeler Stratejisi" kapsamında, aralarında Afrika ülkelerinin de bulunduğu toplam 18 ülke belirlenirken buralara yönelik mal ve hizmet ihracatının artırılması amaçlanıyor. Bu kapsamda, Afrika'nın en büyük ekonomilerinden Güney Afrika için 12 eylem planlandı. Afrika'nın büyük ve gelişen ekonomilerden Nijerya'ya yönelik 18 eylem tasarlanırken bu ülkeye ilişkin sağlık hizmeti ihracatını artıracak etkinlikler düzenlenecek. Ülkede Türk sağlık kuruluşlarının tanı merkezi gibi yatırımları özendirilecek. Ayrıca, Nijerya'da müteahhitlik ve teknik müşavirlik firmalarının daha güçlü yer almaları için özel çalışmalar gerçekleştirilecek.
Bakanlık koordinasyonunda son üç yıllık dönemde Fas, Cezayir, Güney Afrika'da farklı sektörlerde birçok firmanın iştirakiyle toplam 9 yurt dışı pazarlama faaliyeti gerçekleştirildi. Markalaşma programı Turquality'den Afrika kıtasındaki faaliyetlere yönelik toplam 306 firma yararlandı.
Bu yıl Afrika ülkelerinde düzenlenen 24 fuara milli katılım izni verilirken 107 fuar bireysel katılımı desteklenen uluslararası sektörel yurt dışı fuarlar listesi kapsamına alındı. Afrika ülkelerine yönelik bu yıl bir de fiziki genel ticaret heyeti ziyareti gerçekleştirildi.
Özel strateji hazırlandı
Afrika ile ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi, son 20 yılda önemli bir dış ticaret politikası hedefi oldu. Bu kapsamda, Ticaret Bakanlığı tarafından 2003 yılında "Afrika ile Ticari ve Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi Stratejisi" hayata geçirildi. Söz konusu stratejiye paralel olarak da Türkiye, Afrika ile ilişkilerini her geçen gün daha da geliştirmek amacıyla kapsamlı adımlar atmaya devam etti.
Türkiye, bu amaca yönelik olarak Afrika ülkeleri ile artan sıklıkta ikili ve çok taraflı temaslar kurdu. Ülkelerle karşılıklı resmi ziyaretlerin yanı sıra 2008 yılında başlatılan Türkiye-Afrika ortaklık zirveleri ve 2016 yılından bu yana düzenlenen Türkiye-Afrika ekonomi ve iş forumları sayesinde bölgeyle ilişkiler güçlendirildi.
Gelecek yıl Türkiye-Afrika Ekonomi ve İş Forumu düzenlenecek
Ayrıca, 2016 yılından bu yana Türkiye-Afrika Ekonomi ve İş Forumu organizasyonu birçok defa İstanbul'da gerçekleştirildi. 2020 yılında ise çevrim içi forum düzenlendi. Forumun üçüncüsü 2021'de yapıldı. Foruma 45 ülke ve 4 bölgesel kuruluştan iştirakin yanı sıra 38 üst düzey katılım gerçekleşti. Türkiye ve Afrika ülkelerinden 3 bine yakın iş insanı etkinlikte hazır bulundu ve 4 binden fazla iş görüşmesi yapıldı. Forumun dördüncüsünün gelecek yıl gerçekleştirilmesi ve resmi temasların yanı sıra özel sektör görüşmeleriyle birçok iş birliği fırsatı yaratılması hedefleniyor.
Ayrıca, Batı Afrika'da yer alan 15 ülkenin üyesi olduğu Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) ile ilişkilerin geliştirilmesine yönelik 2018 yılında İstanbul'da Türkiye-ECOWAS Ekonomi ve İş Forumu düzenlendi.
Afrika'da 43 ülkede Türk büyükelçiliği, Türkiye'de 37 Afrika ülkesinin büyükelçiliği bulunurken 31 Afrika ülkesinde ticaret müşavirleri görev yapıyor. Ayrıca Türk Hava Yollarının kıtada çok sayıda noktaya direkt uçuşu bulunuyor.
Afrika'da Türk şirketlerinin varlığı da Afrika ile ilişkilerin derinleştirilmesine katkı sağlayan en önemli unsurlar arasında yer alıyor. Bu yıl itibarıyla Türkiye ile Afrika ülkeleri arasında kurulmuş 45 iş konseyi mekanizması bulunuyor.
Türkiye'nin 48 Afrika ülkesi ile Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması, 32 ülke ile Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması, 16 ülke ile Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması ve 5 Afrika ülkesi (Fas, Tunus, Mısır, Morityus, Sudan) ile Serbest Ticaret Anlaşması bulunuyor.
Lojistik merkezi hedefi
Sağlık hizmeti almak üzere Türkiye'ye gelen uluslararası hastalara vize kolaylığı sağlayan "Sağlık Vizesi" uygulaması ile Afrika ülkelerinden sağlık amaçlı gelecek kişilerin iki iş günü içinde vize almaları da mümkün hale getirildi.
Afrika'nın kuzeyindeki ticari faaliyetleri daha eskiye dayanan Türk müteahhitlik şirketleri, son 10 yılı kapsayan dönemde Sahra Altı Afrika'da etkinliklerini artırdı. Türkiye, kıtanın tamamına yakınında en fazla varlık gösteren müteahhitlik şirketlerine sahip ülkelerden biri haline geldi.
Bundan sonraki süreçte de Afrika kıtası ile ticaretin kolaylaşmasını sağlamak, Afrika ülkelerinde daha rekabetçi hale gelebilmek ve ticari etkinliği artırabilmek, bölge ülkelerinin de lojistik altyapısına katkıda bulunmak ve bölgede birçok sorunun çözülmesini sağlayabilmek adına Afrika'da bir lojistik merkezinin kurulması hedefleniyor.
Türkiye dış ticaret fazlası veriyor
Türkiye'nin dış ticaretinde Afrika kıtası son 20 yıllık dönemde önemli gelişme gösterirken, bölge ile dış ticaret dengesi Türkiye lehine olacak şekilde kayda değer artış gösterdi. Türkiye'nin 2003 yılında Afrika kıtasına ihracatı 2,1 milyar dolar ve Türkiye'nin toplam ihracatı içindeki payı yüzde 4,5 seviyesinde iken 2021 yılında ihracatı 21,2 milyar dolara yükseldi. Kıtanın Türkiye'nin 2021 ihracatı içindeki payı ise yüzde 9,4 seviyesine yükseldi. Kıtaya yönelik dış ticaret hacmi 2003 yılında 3,7 milyar dolardan 2021 yılında 29,4 milyar dolara çıktı.
Türkiye, bu yıl da Afrika kıtasıyla dış ticaretine katkı sağlamaya devam etti. Bu yılın ocak-ağustos döneminde Afrika bölgesine ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 28,7 artarak 16,7 milyar dolara yükselirken ithalat yüzde 22,8 artarak 6,3 milyar dolar oldu. Toplam dış ticaret hacmi 23 milyar dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret fazlası bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 32,4 artarak 10,4 milyar doları buldu.
Türkiye-Afrika ülkeleri turizm hariç hizmet ihracatı 2013 yılında 15,3 milyar dolar iken 2021 yılında 21,2 milyar dolara ulaştı. Bu yılın temmuz ayı itibarıyla bu değer 14,7 milyar dolar oldu. Hizmet ticareti hacmi ise 2013 yılında 21,5 milyar dolar, 2021 yılında 29,4 milyar dolar, bu yılın temmuz ayı itibarıyla 20,1 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Afrika'ya 1777 proje
Geçen yıl sonu itibarıyla Afrika kıtasında faaliyet gösteren 88 Türk firması bulunurken bu firmaların Afrika kıtasına yatırımları yaklaşık 1,7 milyar dolar düzeyine ulaştı. Müteahhitlik sektöründe ise Afrika kıtasında bugüne kadar 82,8 milyar dolar değerinde 1777 proje üstlenildi. Bölgesel dağılıma göre ise Kuzey Afrika'da 56 milyar dolar (1330 proje), Sahra Altı Afrika'da 26,7 milyar dolarlık (447 proje) iş alındı.
Afrika kıtası eğitim hizmetleri ihracatı konusunda da Türkiye için önemli destinasyonlardan birini oluşturuyor. 2013-2014 öğretim döneminde Afrika kıtasındaki 50 ülkeden 5 bin 423 öğrenci yüksek öğrenim görmek için Türkiye'ye gelirken bu rakam 2020-2021 öğretim döneminde 36 bin 957'ye yükseldi.
Afrika kıtası, Türk sağlık sektörü için önemli bir pazar haline geldi. Türkiye'de en çok sağlık turisti ağırlanan Afrika ülkeleri Libya, Somali, Mısır, Fas, Nijerya ve Cezayir oldu.
Osmanlı dönemi dizileri ilgi görüyor
Mevcut ekonomik koşulları ve farklı yerel dil/lehçe çeşitliliği nedeniyle ortaya çıkan dublaj maliyetleri gibi pazara giriş engellerine rağmen Türk dizi/film sektörü de son dönemde Afrika kıtasında önemli bir ihracat potansiyeli kazandı. Ülkede Müslüman nüfusa hitap eden özellikle Osmanlı dönemi ile Türk tarihinin çeşitli dönemlerinin işlendiği içeriklerin ilgi gördüğü belirlendi. Ayrıca, Türk dizi/film sektör temsilcilerinin Afrikalı yerel televizyon kuruluşlarına içeriklerinin yayın haklarını devretmesi ve birkaç yatırımcının kanal kurmaya yönelik yatırımlarını artırması Güney Afrika bölgesinde Türk dizi/film sektörünün de nüfuzunu genişletmeye başladığını gösterdi.
Afrika kıtası aynı zamanda Türkiye'nin taşımacılık hizmetleri açısından da önem taşıyor. Türkiye'den Afrika'ya yapılan ihracatın değer bazında yüzde 88'i deniz yolu, yüzde 7'si ise hava yoluyla yapılıyor.
Afrika'ya yönelik yatırımlara bakıldığında ise 2021 yılı sonu itibarıyla 680,7 milyon dolarla ana metal sanayisi, 330,1 milyon dolarla tekstil ve giyim eşyaları imalatı, 267,4 milyon dolarla elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı ve 238,5 milyon dolarla toptan ve perakende ticaret sektörleri ön plana çıkıyor.
Türkiye, bu kıtaya yönelik açılım politikası izleyerek son yıllarda Afrika kıtasında en fazla varlık gösteren ülkeler arasında yerini aldı. Gelecek dönemde de ekonomik ve ticari ilişkilerin artarak devam etmesi ve 2022 yılı itibarıyla Afrika kıtasıyla ticaret hacminin 45 milyar dolar seviyesini aşması bekleniyor.
Afrika'nın yapısal eksiklikleri gideriliyor
Türkiye, Afrika ülkelerinin yapısal olarak inşası sürecinde de yanlarında yer alıyor. Bu anlayış çerçevesinde Türk şirketleri, Afrika'daki yapısal eksikliklerin giderilmesinde, istihdam olanaklarının yaratılmasında ve Afrika'nın bilgi ve deneyim paylaşımı yoluyla kalkınmasında aktif rol oynuyor. Gelecek dönemde bu iş birliği anlayışının daha da derinleştirilmesi ve güçlendirilmesi hedefleniyor.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com