WASHINGTON / ANKARA - GÜLBİN YILDIRIM/ BAHATTİN GÖNÜLTAŞ
Çin'in, teknoloji şirketlerine yatırımları ''milli güvenlik'' kaygısıyla ABD'de paniğe yol açarken, iki ülkenin karşılıklı hamleleri yeni bir ticaret savaşının fitilini ateşledi.
AA muhabirinin yaptığı derlemeye göre, dünyanın ikinci büyük ekonomisi Çin'in son yıllarda artırdığı teknoloji yatırımlarının ABD'nin bu alandaki üstünlüğünü kaybetmesine yol açabileceği endişesi yarattı. Amerikalı politikacılar ve Pentagon yetkilileri, bir süredir Çin'in Amerikalı savunma ve havacılık şirketlerine yaptığı yatırımlarla ABD'nin askeri teknolojilerini ele geçirmeyi hedeflediğini açık açık dillendirmekten çekinmiyordu. Bu durumun ABD'nin ulusal güvenliği için risk oluşturduğunu öngören Cumhuriyetçi kongre üyeleri, geçen seneden beri bu endişeleri giderecek bir yasal düzenleme üzerinde çalışıyordu.
Trump, Kongre'yi beklemeden ilk adımı attıABD Başkanı Donald Trump ise bu konuda daha fazla zaman kaybedilmemesi amacıyla geçen günlerde ilk adımı attı.
Çin'i fikri mülkiyet hırsızlığının ABD ekonomisine yıllık maliyetinin 600 milyar doları bulduğunu savunan Trump, ülkesinin fikri hakları ve teknolojilerini korumak için Çin'e ek gümrük vergileri ve yatırım kısıtlamaları getirilmesi için başkanlık kararnamesi çıkardı.
İki devlet arasındaki ekonomik rekabetin teknoloji yarışıyla kızışacağına işaret eden bu gelişmeler, "ABD yönetimi endişelerinde haklı mı?" sorusunu da beraberinde getirdi. Merkezi New York'ta bulunan ekonomik araştırma ve danışmanlık şirketi Rhodium Group'un her yıl hazırladığı “Çin Yatırım Monitörü” veri bankasından derlenen bilgilere göre, Çinli şirketler tarafından ABD'ye 2005-2017'de yapılan toplam yatırım 171 milyar dolara ulaştı. Bu yatırımların, yaklaşık 60 milyar doları bilgi teknolojileri, komünikasyon, otomotiv, havacılık ve tıp alanında faaliyet gösteren teknoloji odaklı şirketlere yapıldı.
Verilere göre, Çin'in ABD'ye yönelik yatırımları, 2016 yılında yaklaşık 46 milyar dolarla tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Bu rakam, ABD Başkanı Donald Trump'ın ilk yılında ise yüzde 35 azalarak 29 milyar dolara geriledi. Çinliler en büyük teknoloji yatırımları için yaklaşık 6 milyar dolarla Ingram Micro, 4 milyar dolarla IBM, 3,5 milyar dolarla Lexmark, 2 milyar dolarla OmniVision Technologies, 1,8 milyar dolarla Tesla ve 1 milyar dolarla Uber gibi şirketleri seçti. Bununla birlikte, Çinli yatırımcılar özellikle yapay zeka alanında faaliyet gösteren teknoloji start-uplarına da milyonlarca dolar aktardı. Bazı göstergelere göre, ülkede son yıllarda kurulan her 10 start-up şirketinden 7’si Çin’den yatırım desteği aldı.
Son yıllarda engellenen yatırımlarABD Başkanı Donald Trump, geçen yılın eylül ayında, Çin hükümeti destekli Canyon Bridge Capital Partners LLC’nin Amerikalı çip ve yarı iletken üreticisi Lattice Semiconductor’u almasına onay vermedi.
Ayrıca, Çinli Ant Financial ve China Oceanwide Holdings Group’un Amerikalı finans şirketleri MoneyGram ve Genworth Financial’ı satın almasına izin verilmedi. Yine Çinli petrol şirketi CNOOC de “milli güvenlik” gerekçesiyle Unocal isimli Amerikan enerji firmasını bünyesine katamadı.
“ABD kaygılarında haklı”Brookings Enstitüsü Çin Merkezi Kıdemli Uzmanı David Dollar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ABD’nin Çin piyasasına erişim konusundaki kaygılarını haklı bulduğunu söyledi.
Amerikalı şirketler ve Çinli rakipleriABD'li ve Çinli teknoloji şirketlerinin piyasa değerlerinin karşılaştırılması da iki ülke arasındaki ezeli rekabetin ne kadar kızıştığını gözler önüne seriyor.
İşte o rekabetten bazı veriler: Baidu,Google'a karşı; Dünyanın en büyük arama motoru devi Google'un piyasa değeri 359 milyar dolar iken Çinli rakibinin değeri ise 71 milyar dolar. Tencent, Facebook'a karşı; Sosyal paylaşım sitesi Facebook en büyük rakibi olarak Twitter'ı düşünürken Çinli sosyal medya devi Tencent'in nefesini ensesinde hissediyor. Facebook'un piyasa değeri 226 milyar dolar, Tencent'in ise 185 milyar dolar. Alibaba, Amazon'a karşı; Dünyadaki en büyük halka arzı gerçekleştiren e-ticaret devi Çinli Alibaba 219 milyar dolarlık piyasa değeriyle; en büyük rakibi Amazon'ı geçti. ABD'li Amazon'un piyasa değeri 198 milyar dolar.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com