İstanbul
Mısır ve Sudan'ın itirazları nedeniyle bölgesel krize dönüşen Hedasi Barajı inşaatının yüzde 80'ini tamamlayan Etiyopya, dün itibarıyla elektrik üretimine başladığını duyurdu.
İlk etapta barajdan 375 megavatlık üretim yapmayı hedefleyen Addis Ababa yönetimi, ülkedeki elektrik üretimi için barajın doldurulmasında ısrar ediyor.
Mısır ve Sudan ise Nil Nehri sularının kullanımı için öncelikle üçlü anlaşmaya varılması gerektiğini savunuyor.
Tartışmalı baraj inşaatı 11 yıldır sürüyor
Nil sularının yaklaşık yüzde 80'i topraklarında doğmasına rağmen sadece yüzde 3'ünden yararlanabilen Etiyopya, Hedasi Barajı'nın inşaatına 2 Nisan 2011'de başladı.
Ülkenin batısında, Sudan sınırına yakın bölge Benishangul Gumuz eyaletinde bulunan Hedasi Barajı'nın maliyetinin yaklaşık 5 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor.
Uzunluğu 1800 metre, derinliği 140 metre olan baraj, 74 milyar metreküp su tutma kapasitesine sahip.
Barajda 2020'deki ilk dolumda yaklaşık 4,5 milyar metreküp, geçen sene ise 14 milyar metreküp su tutuldu.
Toplam 16 türbin bulunan barajın 14 türbininde 400 megavatlık, diğer iki türbininde ise 375 megavatlık elektrik üretimi hedefleniyor.
Şimdiye kadar yüzde 80'i tamamlanan Hedasi Barajı'nın toplam enerji üretim kapasitesi ise 6 bin 450 megavat.
Mısır ve Sudan'ın itirazlarına rağmen barajdaki ilk dolum işlemi Temmuz 2020'de yapılırken, ikinci dolum işlemi ise geçen sene 5 Temmuz’da başladı.
Addis Ababa hükümeti, barajın tamamlanmasıyla ülkedeki elektrik ihtiyacının önemli bir kısmını kapatmayı ve elektrik ihracatından yılda 1 milyar dolar kar elde etmeyi hedefliyor.
Baraj inşaatının, Nil Nehri sularının geçtiği bölge ülkelerinden Mısır ve Sudan'ı 25 milyar metreküp su kaybına uğratması bekleniyor.
Öte yandan, Mısır barajlarındaki elektrik üretiminin yüzde 20 ile 40 arasında düşeceği tahmin ediliyor.
Mısır ve Sudan baraj inşaatına karşı
Bölge ülkeleri arasında krize neden olan ve ara buluculuk girişimlerine rağmen uzun süredir çözüme kavuşturulamayan Nil Nehri sularının kullanımına dair kriz, Hedasi Barajı'nda dün itibarıyla yeni bir sürece girdi.
Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, dün yaptığı açıklamada, resmi olarak baraj üzerindeki hidroelektrik santrallerinde elektrik üretimine başladıklarını duyurdu, Mısır ve Sudan yönetimleri ise henüz açıklama yapmadı.
Tarım ve içme suyunun neredeyse tamamını Nil Nehri'nden karşılayan Mısır için özellikle kurak mevsimlerde Nil'den gelen su miktarı büyük önem taşıyor.
Mısır, barajın daha geç ve kurak dönemde daha çok su bırakılarak doldurulmasında ısrar ediyor.
Hartum yönetimi ise baraj çevresinin çok önemli bir nüfusu barındırdığı, teknik ve hukuki konularda anlaşılmadan barajın doldurulması ve işletilmesinin bölge güvenliği açısından riskler barındırdığı gerekçesiyle Etiyopya'nın tek taraflı adım atmasına kesin olarak karşı çıkıyor.
Etiyopya, barajı meşru bir hak olarak görüyor
Nil Nehri'ni yüzde 85 besleyen Mavi Nil Nehri kolu üzerinde yapılması nedeniyle büyük önem taşıyan baraj, elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde 90'ını hidroelektrik santrallerinden sağlayan ve halkın yaklaşık yüzde 60'ının elektriğe erişiminin bulunmadığını belirten Etiyopya için büyük önem taşıyor.
Sudan ve Mısır'ın, Nil'den hem su ihtiyacını karşılayıp hem de enerji ürettiğine, kendisinin ise bundan mahrum olduğuna dikkati çeken Etiyopya, baraj inşaatından Mısır ve Sudan halkının olumsuz etkilenmeyeceği sözünü veriyor.
Krizin çözümüne yönelik Arap ülkeleri, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Birleşmiş Milletler tarafından atılan adımlar da sonuçsuz kaldı.
Krizin çözümüne yönelik Hartum tarafından önerilen müzakere girişimini reddeden Etiyopya, meşru hak olarak gördüğü barajın doldurulması sürecine devam ediyor.
Öte yandan, Etiyopya, Mısır'ın 1929 ve 1959'da yaptığı ve kendisine imtiyaz tanıyan anlaşmaları tanımıyor ve Mavi Nil'de gelecekte yapılacak hiçbir projeye müdahale edecek bir anlaşmaya da imza atmak istemiyor.
Uzmanlar ise henüz bir anlaşmaya varılmayan baraj ile ilgili krizin savaş riski taşıdığı uyarısı yapıyor.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com